Jerzy Rohoziński o zbrodni katyńskiej: "Sowieci wiedzieli, że nie pójdą na kompromisy"

- Beria stwierdza, że to są wszystko "zapiekli wrogowie władzy radzieckiej", którzy nie rokują żadnej nadziei na poprawę. W żaden sposób nie dadzą się zsowietyzować, w żaden sposób nie przyczynią się do powstania nowego tworu podporządkowanego władzy sowieckiej - komentował notatkę, która zainicjowała mord na polskich oficerach i inteligentach, dr Jerzy Rohoziński z Instytutu Pileckiego.

Katyń

Foto: IAR

- Aby odpowiedzieć na pytanie, kim były ofiary zbrodni katyńskiej, trzeba się cofnąć do 5 marca 1940 roku, do notatki Ławrientija Berii, wówczas ludowego komisarz spraw wewnętrznych, który rekomendował rozstrzelanie jeńców wojennych przetrzymywanych w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku - tłumaczył historyk - oficjalnie Beria podał wówczas liczbę 14 tys. 700 oraz liczbę więźniów przetrzymywanych ok. 11 tys. m.in. we Lwowie, Drohobyczu i Łucku. 

5 marca - 13 kwietnia 1940. To nie historyjka.

Na najwyższym szczeblu zapadła decyzja o wymordowaniu polskich jeńców wojennych z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz Polaków przetrzymywanych w więzieniach NKWD na obszarze przedwojennych wschodnich województw Rzeczypospolitej. - Jeżeli mówimy o Zbrodni Katyńskiej, to należy pamiętać, że jest to pojęcie zbiorowe, symboliczne. Kojarzymy je zazwyczaj z Lasem Katyńskim i oficerami, natomiast ono obejmuje rozstrzeliwanie więźniów już na przełomie czerwca i lipca 1941 roku - wyjaśniał Jerzy Rohoziński - w atmosferze ogromnego pośpiechu, kiedy Sowieci wycofywali się przed atakującą armią niemiecką.

Wśród ofiar znalazły się także osoby, które związane były z budowaniem polskości na Kresach. - Jeżeli wśród jeńców obozów byli właściwie oficerowie i policjanci, to  więźniowie stanowili bardziej różnorodną grupę, można ją nazwać "filarami państwowości polskiej na Kresach". To byli ziemianie, urzędnicy, nauczyciele, krótko mówiąc: przedstawiciele elit, którzy gwarantowali funkcjonowanie państwowości i kultury polskiej na tych terenach, i których likwidacja była podkopaniem na przyszłość państwowości polskiej - zaznaczył historyk i dodał, że istotnie działania antysowieckie były zaawansowane - pojawił się wątek, że NKWD wykryło na terenach zachodniej Ukrainy i Białorusi organizacje powstańcze.

Zachęcamy do wysłuchania całości rozmowy.

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadzi: Tomasz Obertyn

Gość: dr Jerzy Rohoziński (Instytut Pileckiego)

Data emisji: 10.04.2020

Godzina emisji: 8.00

uk