Ynzer łidła, śpiewy z Wilamowic

Ostatnia aktualizacja: 06.06.2022 10:00
W "Poranku Dwójki" spotkaliśmy się z Tymoteuszem Królem na rozmowę o zbiorze wilamowskojęzycznych pieśni, kołysanek i wyliczanek „Ynzer łidła – nasze pieśni”. Publikacja to efekt tytanicznej pracy, jaką wykonał Tymoteusz Król, dokumentując tradycję ustną Wilamowian, małej grupy etnicznej zamieszkującej Wilamowice – miasteczko pomiędzy Bielskiem-Białą a Oświęcimiem.
Audio
  • Tymoteusz Król o zbiorze wilamowskojęzycznych pieśni, kołysanek i wyliczanek „Ynzer łidła – nasze pieśni” (Dwójka/Poranek Dwójki)
Wilamowiczanki w tradycyjnych strojach w wejściu do domu, około 1935 roku.
Wilamowiczanki w tradycyjnych strojach w wejściu do domu, około 1935 roku.Foto: NAC

Wilamowiczanie pojawili na granicy Śląska i Małopolski w XIII wieku, przywieźli ze sobą swój specyficzny język oraz zwyczaje. Niestety z powodu swojej odrębności Wilamowiczanie doświadczyli wielu prześladowań, zwłaszcza w XX wieku. W efekcie kultura i język wilamowski zaczęły umierać.

Tymoteusz Król, podejmując się dokumentacji pieśni i kołysanek zebranych bezpośrednio od najstarszych użytkowników języka, nie tylko ocalił je przed zapomnieniem, ale także zapoczątkował ruch rewitalizacji języka wymysiöeryś, dzięki któremu obecnie liczba jego użytkowników wzrasta. Dla części z posługujących się nim osób pierwszym zetknięciem z rdzenną kulturą były właśnie utwory zawarte w niniejszym zbiorze.

Książka "Ynzer łidła – nasze pieśni. Wilamowskojęzyczne pieśni, kołysanki i wyliczanki" Książka "Ynzer łidła – nasze pieśni. Wilamowskojęzyczne pieśni, kołysanki i wyliczanki"

Wilamowiczanie (wil. Wymysiöejyn, niem. Wilmesauer) to grupa etnograficzna zamieszkująca miasto Wilamowice koło Bielska-Białej, mówiąca własnym językiem wilamowskim posiadająca własny strój ludowy i tradycje. - Tylko w tym mieście się ta kultura rozwijała, wyraźnie można zaobserwować odróżnienie: wilamowiczanie kontra cała reszta. Ich kultura korzystała z wielu innych kultur, ale tożsamość i świadomość odrębności była bardzo wyraźna - mówił w audycji Tymoteusz Król.

Gość audycji zabrał się za dokumentację muzyczną, w której zebrał pieśni wilamowskojęzyczne, z nutami, które na podstawie dawnych zapisów opracował muzyka wilamowicki Robert Majerski. Jak mówi, chodziło z jednej strony o udokumentowanie pieśni, ale z drugiej - i praktyczne zastosowanie publikacji dla wszystkich, którzy przy jej pomocy chcą po prostu śpiewać. Wziął pod uwagę pieśni "wilamowskojęzyczne", tzn. te śpiewane także po polsku, niemiecki, rosyjski czy śląsku, bo wszystkie te kultury miałby bardzo duży wpływ na kulturę Wilamowic. - Wilamowianie byli handlarzami, jeździli po całej Europie, w czasie wojny była tam szkoła niemiecka, więc różne języki miały tam silną obecność - tłumaczył badacz. 

Przyznał, że zawsze towarzyszy mu jeden główny cel: żeby rzeczy z archiwów, niedostępne na co dzień wilamowiczanom, publikować i przybliżać.


***

Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki 

Przygotowała: Olga Pawińska

Data emisji: 4.06.2022

Godzina emisji: 7.50



Czytaj także

Milo Kurtis: Kocham mieszać tradycje

Ostatnia aktualizacja: 20.08.2019 10:00
Gościem audycji był legendarny muzyk Milo Kurtis, który już w tym tygodniu wchodzi wraz ze swoim zespołem Milo Ensemble do Studia im. Agnieszki Osieckiej, aby nagrać nową płytę.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Muzyka Świata – Warszawa 2021

Ostatnia aktualizacja: 14.09.2021 21:14
Od 23 września, przez 4 dni, placem pod Pałacem Kultury i Nauki w Warszawie, na którym stanie ogromny namiot, rządzić będzie muzyka.
rozwiń zwiń