Polski Biały Krzyż - wielkie dzieło Paderewskich. "To była pomoc dla walczących o niepodległość Polski"

- Polski Biały Krzyż prowadził działalność na rzecz setek tysięcy osób poszkodowanych przez wojnę. Najpierw I wojnę światową, a potem również wojnę polsko-sowiecką, ta pomoc była nieustanna do roku 1922, gdy sytuacja na polskich ziemiach się uspokoiła - mówił w Dwójce Tomasz Lerski.

Karta pocztowa ukazująca główną ideę pomocy rannym żołnierzom udzielanej przez sanitariuszki Polskiego Białego Krzyża

Foto: Ze zbiorów Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum I. Paderewskiego

• Gościem "Poranka Dwójki" był Tomasz Lerski - autor sztuki "Polski Biały Krzyż - wielkie dzieło Paderewskich".
• Sztuka opowiada historię utworzenia przez Ignacego Jana Paderewskiego oraz Helenę Paderewską, w Stanach Zjednoczonych Ameryki, organizacji wspierającej polskich żołnierzy i ich rodziny w trudach walki. 
• Instytucja wspierała żołnierzy poprzez opiekę lekarską i pomoc humanitarną na wszystkich frontach, na których Polacy walczyli o odzyskanie przez Polskę niepodległości.

Ignacy Jan Paderewski - działacz społeczny

Ignacy Jan Paderewski był kompozytorem i pianistą, a także politykiem, premierem, ministrem spraw zagranicznych w odrodzonej Polsce. - Działał również społecznie wraz ze swą żoną Heleną. Efektem tej działalności był Polski Biały Krzyż, czyli odpowiednik Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, który powstał w Genewie w 1863 roku. Wtedy Polski nie było na mapie świata, nie została do tej organizacji przyjęta. Polski Biały Krzyż wykonywał dokładnie ten sam zakres zadań i był utrzymywany, sponsorowany przez mistrza Paderewskiego. To był wielki wysiłek organizacyjny i finansowy - mówił Tomasz Lerski.  

Finansowanie przez działalność koncertową Paderewskiego oraz różnego rodzaju zbiórki

Dodał, że trzeba było wykształcić kadry i zaopatrzyć je w odpowiedni sprzęt medyczny. - Wszystko to było finansowane głównie przez działalność koncertową Ignacego Jana Paderewskiego oraz różnego rodzaju zbiórki. Dokumentacja przepadła w czasach stalinowskich, ale kwota pomocy szacowana jest na około dwóch milionów ówczesnych dolarów amerykańskich. Trudno to przeliczyć na dzisiejsze kwoty - podkreślił rozmówca Pawła Siwka.

Posłuchaj

14:06 2023_11_08 09_30_45_Dwojka_Poranek_Dwojki.mp3 Polski Biały Krzyż - wielkie dzieło Paderewskich. "To była pomoc dla walczących o niepodległość Polski" (Poranek Dwójki)

 

Spektakl w trzech aktach

Polski Biały Krzyż został zlikwidowany w roku 1946. - Działał symbolicznie jeszcze do roku 1961, ale w 1946 cały jego majątek został znacjonalizowany. Są jakieś materiały na ten temat, a mój spektakl w trzech aktach rozgrywa się w znanych hotelach. Mieszkał w nich Paderewski, były one siedzibami zarządu organizacji - opowiadał autor sztuki. 

Najpierw wykształcono kadry

Początkowo działalność ograniczała się do Stanów Zjednoczonych. - Gdy Ameryka przystąpiła do wojny w 1917 roku, sprawy nabrały innego tempa. Zaczęto od wykształcenia kadr, ochotniczego personelu medycznego, który pojedzie do Europy ogarniętej wojną. Zgłosiło się mnóstwo młodych osób, wojna zbliżała się ku końcowi, większa była nadzieja na odzyskanie niepodległości przez Polskę - powiedział Tomasz Lerski.

Nieustanna pomoc aż do roku 1922

W niepodległej już Polsce powstał szpital, dom żołnierza, zbudowano kilkanaście szkół, żłobki i przedszkola. - To była ogromna działalność na rzecz setek tysięcy osób poszkodowanych przez wojnę, najpierw I wojnę światową, a potem również wojnę polsko-sowiecką. Ta pomoc była nieustanna do roku 1922, gdy sytuacja na polskich ziemiach się uspokoiła - zaznaczył gość Dwójki.

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadził: Paweł Siwek

Gość: Tomasz Lerski (varsavianista, historyk kultury, dziennikarz, autor sztuki "Polski Biały Krzyż - wielkie dzieło Paderewskich")

Data emisji: 8.11.2023

Godzina emisji: 9.30

mo