100 lat temu, 7 czerwca 1915 Rosja i Chiny na mocy traktatu kiachtańskiego uznały autonomię Mongolii Zewnętrznej.
- Mongolia Zewnętrzna dzięki związkom z Rosją jeszcze przez I wojną światową dostała się pod wpływy rosyjskie. To się utrzymało także po Wielkiej Wojnie, Mongolia weszła w sferę wpływów Związku Radzieckiego. Różnie można oceniać tę sytuację, ale nie ulega wątpliwości, że dzięki temu Mongołowie mają dziś republikę niezależną, podczas gdy druga część Mongolii, której nie udało się wyrwać Chinom została skolonizowana tak, że ludność mongolska stanowi tam mniejszość - wyjaśniał prof. Stanisław Kałużyński w audcyji Marzanny de Latour z cyklu "Ludy świata".
Nie bez znaczenia było to, że Mongolia miała stanowić obszar buforowy między dwoma olbrzymimi państwami. Mongołowie świadomi swojego położenia dbają o odrębność.
- Mimo wielowiekowego sąsiedztwa Chin nie ma tam Chińczyków, nie ma też Rosjan – zaznaczał prof. Stanisław Kałużyński.
Mongolia nie zawsze była jednak przedmiotem ustaleń silniejszych sąsiadów. Był czas, kiedy to ona dyktowała im warunki polityki międzynarodowej.
Jurty na mongolskim stepie, fot. Alastair Rae, źr. Wikimedia Commons/CC
Tureccy pierwsi Mongołowie
- Najstarsi przodkowie dzisiejszych Mongołów gdzieś około 2 tys. p.n.e. wkroczyli w epokę brązu. Zbiegło się to wydarzenie z powstaniem typowej dla Mongołów hodowli bydła i koczowniczym trybem życia - mówił drugi gość audycji, orientalista dr hab.Jerzy Tulisow.
Źródła pisane na temat Mongolii pojawiają się dopiero w VIII w. n.e. i są to źródła…tureckie.
- Ówczesna Mongolia była raczej Turcją. Dominowali tu Ujgurzy, Kirgizi nisejscy, które to ludy tworzyły na tym terenie potężne państwa zwane kaganatami. Inna sytuacja etniczna kształtowała się dopiero na granicy Mongolii i Chin – wyjaśniał dr hab. Jerzy Tulisow. - Tam źródła tureckie i chińskie lokalizują ludy, które możemy uznać za pramongolskie: Kitanów, Tatarów oraz Mangu.
Imperium Czyngis-chana
Dominacja ludów tureckich trwała jeszcze przez ok. dwa wieki. Skończyła się wskutek ich migracji na zachód. Żywioł turecki był silny w zachodniej Mongolii aż do czasów Czyngis-chana. Ten wyjątkowy wódz zdołał zjednoczyć dotąd zajęte pasterstwem plemiona i poprowadzić je do boju. Utworzył imperium, które rozciągało się na przestrzeni 6 tysięcy kilometrów kwadratowych.
- Władcy mongolscy stali się cesarzami chińskimi i chińska tradycja uznaje tę dynastię jako dynastię panującą - wyjaśniał prof. Stanisław Kałużyński w audycji z 1994 roku.
O historii i kulturze Mongolii posłuchaj w audycji Marzanny de Latour z cyklu "Ludy świata".
bm
