25:55 Zamenhof i esperanto.mp3 Audycja kulturalna poświęcona językowi esperanto i sylwetka jego twórcy Ludwika Zamenhofa. Gościem audycji jest esperantystka Gabriela Kosiarska. (PR, 17.04.2007).
00:38 przemówienie ludwika zamenhofa___ef 5168_tr_0-0_999474578b3b745[00].mp3 Przemówienie Ludwika Zamenhofa na Światowym Kongresie Esperanto w Barcelonie. (PR, 27.09.1909)
- Myślę, że największym plusem języka esperanto jest gramatyka i swobodny styl. Słownictwo nie stanowi większego problemu, tym bardziej, że każdy w oparciu o wypracowane przez Zamenhofa zasady sam tworzy słowa – mówiła na antenie Polskiego Radia esperantystka Gabriela Kosiarska – to znaczy, że na powiedzenie jednego wyrazu może istnieć kilka słów.
Ludwik Zamenhof
Twórca esperanta urodził się w Białymstoku 15 grudnia 1859. Biegle władał językiem polskim, rosyjskim, niemieckim, francuskim, angielskim, łaciną i greką. W tym czasie miasto zamieszkiwały cztery grupy narodowościowe – Polacy, Rosjanie, Niemcy i Żydzi. Dochodziło do nieporozumień i konfliktów. Zamenhof idealistycznie wymyślił, że jeśli powstanie wspólny język to wszyscy ludzie będą "braćmi".
W 1887 roku powstał pierwszy podręcznik do nauki języka esperanto o nazwie "Unua libro". Ludwik Zamenhof z pomocą swojego przyszłego teścia rozesłał egzemplarze po całym świecie i czekał. Jednym z pierwszych admiratorów języka został Antoni Grabowski – inżynier z zawodu, z zamiłowania literat. Znawca trzydziestu języków stał się lirą esperanta, jak nazwali go później esperantyści.
Tymczasem oddźwięk na język międzynarodowy rozbrzmiewał coraz głośniej. Dzieło zaczęła omawiać prasa, a z zainteresowaniem spotkało się także poza granicami kraju. Z Polski, Francji, Bułgarii i Rosji nadchodziły listy z chęcią pomocy w popularyzacji nowego języka.
Korespondencja rosła z dnia na dzień, a wraz z nią potrzeba dalszych nakładów podręcznika, co pochłaniało autora całkowicie. Wreszcie podręcznik lingvo internacia wyszedł ponownie, a esperanto ruszyło na podbój świata.
Kultura esperanto
Krytycy języka esperanto często zarzucają mu sztuczność, brak zaplecza kulturalnego i literackiego. Oskarżenie te nie są do końca zgodne z prawdą, gdyż istnieją książki pisane w języku esperanto.
Jednak główną jego rolą jest funkcja pomostu między innymi językami. Na przykład "Pan Tadeusz" najpierw został przetłumaczony na esperanto przez Antoniego Grabowskiego, a dopiero potem na angielski. W ten sam sposób powstały chińskie wydania powieści "Faraon" Bolesława Prusa i japońskie dzieł Elizy Orzeszkowej.
- Oczywiście nie sposób porównać polskiej literatury do literatury esperanto jeżeli chodzi o jej objętość – tłumaczyła Gabriela Kosiarska – z bardzo prostego powodu – długości funkcjonowania. Natomiast kultura esperanto jest coraz większa. Nie tylko książki, ale też istniejące piosenki, radiostacje, czy telewizja bogacą ten język.
Sukces czy porażka?
Patrząc na liczby język esperanto jednak nie spełnił swej funkcji – nie upowszechnił się, a jego miejsce zajął język angielski. Idea się nie sprawdziła?
- Można patrzeć na szklankę w połowie pustą i w połowie pełną. Można zapytać jaki sukces do osiągnięcia jeszcze jest przed esperantystami – pytała Gabriela Kosiarska audycji z cyklu "Kulturalna Europa" – Esperanto ma umożliwić istnienie wszystkich języków. Ułatwić komunikację między osobami z różnych narodów.
Z powodu braku jakichkolwiek statystyk ciężko ustalić liczbę osób mówiących w języku esperanto. Gabriela Kosiarska mówi o liczbach wahających się od 100 tysięcy do 25 milionów osób.
Posłuchaj przemówienia Ludwika Zamenhofa na Światowym Kongresie Esperanto w Barcelonie.
mjm
