„Prymityw” z Powiśla. Rzeźbiarz Leon Kudła

Ostatnia aktualizacja: 21.10.2023 02:00
Rozkwit sztuki nieprofesjonalnej w powojennej Polsce przedstawiano zazwyczaj jako samorodne i niezapośredniczone. W rzeczywistości zrodziło się i trwało pod wpływem aktywności, mecenatu kolekcjonerów i miejskich mód kulturowych. Za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli sztuki zwanej także naiwną był Leon Kudła.
Audio
  • Robert Zydel z PME o wystawie „Prymityw” z Powiśla. Rzeźbiarz Leon Kudła (Poranek Dwójki)
Leon Kudła, plakat Państwowego Muzeum Etnograficznego
Leon Kudła, plakat Państwowego Muzeum EtnograficznegoFoto: PME

Tydzień temu w Państwowym Muzeum Etnograficznym otwarto wystawę „«Prymityw» z Powiśla. Leon Kudła (1879-1964)”. Urodzony we wsi Świerże Górne koło Kozienic, Kudła zaczął rzeźbić na warszawskim Powiślu, gdzie pracował na poczcie i prowadził rodzinny sklep. Pomimo sukcesu pierwszych wystaw wrócił w rodzinne strony. Tam, z topolowego drewna, tworzył figury świętych i przeskalowane ptaki o monumentalnych bryłach. Postać Kudły była często zestawiana przez krytyków z Nikiforem – duet przedstawiano jako najwybitniejszych wśród polskich artystów naiwnych.

- Kudła jest Hiobem, na którego spadają różne nieszczęścia, ale cały czas tworzy. Mimo tyle tragedii. Warszawski konserwator zabytków, który opiekuje się pracowniami artystów warszawskich, powiedział mi, że w pracowni Karola Tchorka, polskiego rzeźbiarza, marszanda i kolekcjonera sztuki, jest wiele rzeźb Leona Kudły. Poszedłem do pracowni i zobaczyłem rzeźbę Antosia, syna Leona Kudły. Poczułem dreszcze i wiedziałem, że ta rzeźba musi być u nas w muzeum. Leon Kudła to niesamowity człowiek, który wyrywa się ze wsi, pochodzi z ubogiej rodziny bezrolnych chłopów, ima się różnych zajęć, stara się rozwijać jako cieśla, ale też uczestniczy w wojnie rosyjsko-japońskiej. To doświadczenie sprawia, że nabywa różnych umiejętności i perspektyw. Staje się artystą niebanalnym - mówił dziś w "Poranku Dwójki" dyrektor muzeum Robert Zydel, zapraszając na wystawę do PME.

 

Ponadto w audycji:

7:50 Z Magdaleną Zbylut-Wiśniewską poznamy historię ostatniej prządki pod Babią Górą. Nikt już tego nie robi od Babią Górą. Nikt, prócz Stefanii Groń w Zawoi. Czesze wełnę, przędzie i robi skarpety na drutach. Chciałaby móc do nieba zabrać ze sobą swój ukochany kołowrotek...

Posłuchaj
06:12 _PR2 (mp3) 2023_10_21-07-48-19 Odwiedziny u Stefanii Groń.mp3 Odwiedziny u Stefanii Groń (Poranek Dwójki)

 

8:20 Z Aleksandrą Faryńską podsumowaliśmy Kongres Kultury Regionów, który odbywał się między 17 a 20 października w Nowym Sączu. Tegoroczna edycja była kontynuacją rozpoczętego w 2021 roku cyklu tematów poświęconych obecności żywiołów w kulturze ludowej. 

Posłuchaj
07:43 _PR2 (mp3) 2023_10_21-08-36-12 nowy sącz kongres kultury regionów.mp3 IX Kongres Kultury Regionów w Nowym Sączu. Co przyniósł? (Poranek Dwójki)

 

8:35 Także w Nowym Sączu zwiedzimy wystawę kultowej polskiej fotografki. „Zofia Rydet. Zapis socjologiczny”
Podróżowała po Polsce, fotografując różne grupy społeczne. Wchodziła z aparatem do wiejskich chat i mieszkań w blokach. Zofia Rydet "na poważnie" zajęła się fotografią w wieku około 50 lat. Niedługo później, aż do ostatnich lat życia zaczęła tworzyć swój największy cykl fotografii - "Zapis Socjologiczny".
Założeniem Artystki było pokazanie człowieka w jego najbardziej autentycznym otoczeniu, wśród przedmiotów, którymi się otaczał. Zdjęcia wykonywała według jednego schematu - na tle „najładniejszej” ściany w domu i bez „żadnych uśmiechów”.
"Zapis socjologiczny" Zofii Rydet był tak naprawdę "zapisem emocjonalnym". Dlaczego? Posłuchaj!

Posłuchaj
06:19 _PR2 (mp3) 2023_10_21-08-17-06 Zofia Rydet. Zapis socjologiczny.mp3 Zofia Rydet. Zapis socjologiczny (Poranek Dwójki)
 

8:50 W cyklu „Pod gołym niebem” wyruszymy do Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny” w Chorzowie

9:10 Z Michałem Żakiem, kapitanem TRANSatlantyku wysłuchaliśmy nowych nagrań zespołu z okazji radiowej premiery albumu "Młynka kręci", którego RCKL jest dumnym współproducentem


Posłuchaj
14:11 _PR2 (mp3) 2023_10_21-09-15-41 Michał Żak o albumie TRANSatlantyku Młynka kręci.mp3 Michał Żak o albumie TRANSatlantyku "Młynka kręci" (Poranek Dwójki)

 

PLAYLISTA

  1. Elmira Rəhimova İntizar
  2. TRANSatlantyk Najlepszy niepolskojęzyczny chłop spod Tomaszowa Lubelskiego
  3. Arturo Márquez Fandango, III. Fandanguito, wyk. Anne Akiko Meyers (skrzypce), Los Angeles Philharmonic, Gustavo Dudamel
  4. Basiani Ensemble Nu Gikors, Qalav
  5. Philip Glass Night on the Balcony, wyk. Lavinia Meijer
  6. Bozhychi & Serhij Ochrimczuk Vosaduli
  7. Claudio Monteverdi, sł.Giovanni Francesco Busenello, Volio di vita uscir Jakub Józef Orliński, Il Pomo d'Oro
  8. Ennio Morricone Temat główny z filmu „Dobry, zły i brzydki”
  9. Gétatchèw Mèkurya Yègènèt Muzika
  10. Ben Pearson Comes Back Again, wyk. Ben Pearson (fortepian), Harry Escott (wiolonczela), Caoimhe de Paor (flet prosty)
  11. TRANSatlantyk Róża (in memoriam Jacques Pellen)
  12. Henry Purcell Hornpipe, wyk. David Orlowsky (klarnet), David Bergmüller (gitara)
  13. Maung Kyay Sombre Climate (Pulé Mode)
  14. TRANSatlantyk W Nieznane (Addis)
  15. TRANSatlantyk Hejnały
  16. Nicola Matteis Jr. Fantazja na skrzypce solo a-moll „Alia Fantasia”, wyk. Isabelle Faust (skrzypce)
  17. Ola Gjello The North
  18. Mohammed Wardi Al Mursal (The Messenger)

***

Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki 

Prowadził: Piotr Kędziorek

Data emisji: 21.10.2023

Godzina emisji: 9.30