Spotkanie z Polakami z Brazylii

Ostatnia aktualizacja: 02.12.2023 09:59
Jedną z charakterystycznych cech stanu Parana na południu Brazylii jest to, że zaskakująco często można tam usłyszeć… język polski. Na przełomie XIX i XX wieku przyjechało tu wielu imigrantów z Europy – Polski, Ukrainy, Włoch i Niemiec. Polacy w Brazylii do dziś zachowują swoją kulturę i język, w wielu wypadkach bardzo archaiczny, grają polską muzykę i dbają o polskie zwyczaje.
Audio
Kaua Vitorio Komar Michalczuk (skrzypce), Alison Kaua Kurzydłowski (akordeon), Klemente Kurzydłowski (bębenek).jpg
Kaua Vitorio Komar Michalczuk (skrzypce), Alison Kaua Kurzydłowski (akordeon), Klemente Kurzydłowski (bębenek).jpgFoto: Magdalena Tejchma

Doskonale widać i słychać to w wioskach i koloniach wokół miasteczek Rio Claro i Mallet. To właśnie w Mallet rozpoczął się wczoraj III Festiwal Tradycyjnej Muzyki Polskiej, skupiający lokalną Polonię i potomków osadników. W tym roku w okolicach Mallet oraz na festiwalu pojawiła się Magda Tejchma wraz z polskimi muzykami (Maria Stępień, Mateusz Kowalski) i członkami fundacji Muzyka Zakorzeniona.

Co ja wim, nie powim
Co pod borem wiszi
Czerwone jabłuszko dla naszej Marysi…

- Teraz jesteśmy w cmentarzu IV kolonii. Ja mam 66 lat. ten cmentarz pewnie starszy jest. Pojadziem IV kolonią na spacer. Odwiedzimy Tyskich, muzykę, jak to mówią, i później pojadziem do Błaszczyków i do Kurzydowskich – opowiada José Roberto Błaszczyk, mieszkaniec IV kolonii i przewodnik Magdaleny Tejchmy.

- Prawie tak samo każdy dostawał ziemię. Wyznaczone było. Majże menus pewno 10 akrów każdemu je. Tu mieszkał Ostrowski. Z tej strony Sawa, tutej Książkiewicze mieszkali. Tutaj Karolkewycz. Ale on muzykant był najlepszy, Karolkewycz Bronek – tłumaczy dalej nasz przewodnik.


Przodkowie rodziny Kurzydłowskich z Kolonii IV k. Mallet

Repertuar Polaków w Brazylii jest szeroki i zróżnicowany. Piosenki biesiadne przeplatają się z religijnymi. Widoczny na zdjęciu z domowym ołtarzem Elió Tyski wyśpiewuje: Gwiazdo ślicna, wspaniała | Cęstochowska Maryja…


Elió Tyski i jego domowy ołtarz

Zaś z innych ust popłynie:

A w sobotę rano ojciec przepił siano
Przepił ojciec, przepił ja
Przepialiśmy obydwa…

Kaua Vitorio Komar Michalczuk ma 14 lat. Gra na skrzypcach. Nauczył się sam, z drobną pomocą starszych polskich muzykantów.

- Bardzo lubię grać. Tutaj nie ma takiej nauki, ale ja chcę grać! – mówi młody skrzypek. Wtóruje mu Alison Kaua Kurzydłowski, grający na akordeonie. Szesnastolatek kultywuje polską kulturę, zarazem traktując ją jako lokalne dziedzictwo kulturowe.

Clemente Kurzydłowski przedstawił się jako Klimek:

- Mam 70 lat. Od mała to się wychowałem na drugim szakrze. A potem z ojcem przyszlim tutaj. Tutaj zaczęli my robić w polu, wybudowalim chałupę i tak do tej pory…


Kapela Błaszczyków z Kolonii IV: (od prawej) Feliciano Błaszczyk - I skrzypce, Augusto Jose Gabryelczyk - II skrzypce, Janek Błaszczyk (syn Feliciano) - bębenek, Joao Błaszczyk (brat Feliksa) - basy

- Jesteśmy właśnie w siedzibie zespołu Mazury, gdzie zaraz będziemy mieć warsztaty tradycyjnej muzyki ludowej Polski. Tutaj w Mallet mamy jeszcze zachowaną taka kultura ludowa. Muzykanci spotykają się od czasu do czasu, śpiewają. Są osoby, które lubią taka kultura, zachowują ją. I musimy zachować ją razem - mówi Lucas Antunes Dos Santos, kierownik zespołu folklorystycznego Mazury i współorganizator festiwalu muzyki polskiej. W tym roku festiwal gości polskich muzyków. – Festiwal trwa trzy dni. Dziś mamy otwarte warsztaty. A Jutro jeszcze wszyscy będą grać swoją muzykę. Pierwszy raz mamy kapelę ludową z Polski!

Dziękujemy naszym rozmówcom, muzykom i śpiewakom: José Roberto Błaszczyk, Edson i Elió Tyski, Kaua Vitorió Komar Michalczuk i Alison Kaua Kurzydłowski, Klimek (Clemente) Kurzydłowski, Lucas Antunes Dos Santos, Dirceu Kiełtyka

To nie jedyna relacja z odwiedzin Polaków w Brazylii! Wraz z Magdaleną Tejchmą zapraszamy po więcej materiałów z podróży do stanu Parana już w nowym roku.

***

Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki 

Prowadził: Piotr Kędziorek

Materiał: Magdalena Tejchma

Data emisji: 2.12.2023

Godzina emisji: 8.10