"Zemsta wyobraźni" Jerzego Franczaka . Nowe spojrzenie na surrealizm

Ostatnia aktualizacja: 11.02.2025 10:55
"Droga wyobraźnio, najbardziej w tobie kocham to, że nie przebaczasz" - do tej frazy André Bretona zawartej w słynnym manifeście surrealizmu odnosi się w swojej najnowszej książce "Zemsta wyobraźni" Jerzy Franczak. Badacz podejmuje rozważania nad dziedzictwem nadrealizmu. Teoria ta jest jednak tylko punktem odniesienia.
Salvador Dali to hiszpański malarz, jeden z najbardziej znanych surrealistów.
Salvador Dali to hiszpański malarz, jeden z najbardziej znanych surrealistów. Foto: Shutterstock/ahmed-haddad

Autor w zbiorze esejów "Zemsta wyobraźni" szkicuje portrety pisarek i pisarzy wprawiających w ruch pracę nieskrępowanej fantazji, a przy tym szukających dystansu do nadrealistycznej ortodoksji. We wstępie odwołuje się do snu, który był jednym z najważniejszych tematów u twórców tego nurtu. Jerzy Franczak zwraca uwagę, że w dzisiejszych kapitalistycznych czasach jest on formą nieposłuszeństwa.


Posłuchaj
16:36 _PR2 (mp3) 2025_02_11-08-36-15.mp3 Jerzy Franczak o książce "Zemsta wyobraźni" (Poranek Dwójki)

 

- Sen się nadal opiera temu doskonałemu utowarowieniu. Jest też miejscem, w którym możemy stać się kimś trochę innym niż w ciągu dnia. To, co mnie ciekawi, to w jaki sposób, w fantazjach literackich i artystycznych, może stać się punktem wyjścia do kwestionowania podstawowych wymiarów świata, naszej racjonalności - mówił badacz.

Czytaj też:


Surrealizm w innym świetle

Jerzy Franczak w swojej książce postanowił też rzucić zupełnie inne światło na surrealistów. Do tej pory postrzegani byli jako ci, którzy uciekali od rzeczywistości. Jednak możemy ich czytać nie tylko jako eskapistów, lecz także postacie poszerzające granice naszej wyobraźni.

- Nadrealizm kojarzy nam się współcześnie z pewnym rodzajem eskapistycznej estetyki. Gdy myślimy: "surrealizm", do głowy przychodzą nam w pierwszej kolejności dzieła malarskie Salvadora Dalego albo René Magritte’a. Tymczasem najpierw był to ruch stricte literacki. Narodził się w Paryżu lat 20., i zanim się umiędzynarodowił, wytworzył estetykę wizualną. W ogóle nie chodziło o ucieczkę, ale o rewolucję - wyjaśnia gość Dwójki.

- Surrealiści samych siebie przedstawiali jako największych barbarzyńców świata nowoczesnego, a zarazem rewolucjonistów, którzy przyszli po to, by zniszczyć stary świat i powołać do życia nowy - kontynuował Jerzy Franczak. - Literatura, a później sztuka, miały być jedynie środkami służącymi do osiągnięcia tego celu.

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadzenie: Katarzyna Hagmajer-Kwiatek

Gość: prof. Jerzy Franczak (pisarz, eseista, literaturoznawca)

Data emisji: 11.02.2025

Godz. emisji: 8.30

am/kor

Czytaj także

Rafał Mazur i koncert filozoficzny. Sceniczne połączenie wielu elementów

Ostatnia aktualizacja: 31.01.2025 12:45
Rafał Mazur stworzył projekt pt. "Comprehension by resonance - koncert filozoficzny". Artysta opowiedział w Dwójce o tym wydarzeniu oraz o swoich inspiracjach z Dalekiego Wschodu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Katastrofa - koniec wszystkiego czy początek nowej rzeczywstości?

Ostatnia aktualizacja: 02.02.2025 00:00
Z definicji jest nieprzewidywalna, choć miewamy intuicję, że nadciąga. Sieje spustoszenie, stawiając pod znakiem zapytania ład świata, w którym żyjemy.
rozwiń zwiń