Najpewniej jednak nie jest to portret konkretnej osoby, lecz satyryczne przedstawienie kobiety, która nie bacząc na swój wiek, uwodzi pomarszczonym dekoltem i szpetną twarzą. Co wcale jednak nie wyklucza, że do obrazu pozowała nieznana kobieta, która użyczyła malarzowi swoich zniekształconych chorobą rysów.
Do obrazu Massysa mogła bowiem pozować kobieta, cierpiąca na syndrom Pageta. Malarz, zainteresowany brzydotą i groteską, wykorzystał jej rysy w obrazie o alegorycznym, a zarazem satyrycznym wyrazie. Syndrom Pageta prowadzi do znacznych zniekształceń kości, bohaterka obrazu ma wyraźnie powiększone szczęki, co z kolei doprowadziło do wybrzuszenia górnej wargi i uniesienia nosa. Deformacja kości dotknęła również czoło, oczodół i dłonie.
Pojawiająca się w obrazie róża przywołuje "Opowieść o róży", średniowieczny poemat alegoryczny. Bohaterem dzieła jest młodzieniec, który trafił do tajemniczego ogrodu miłości, zamieszkałego przez liczne postaci-personifikacje. Może kobieca postać z obrazu Massysa to jedna z nich - Rozpusta?
Inna interpretacja dzieła wiąże postać z "Pochwałą głupoty" Erazma z Rotterdamu. Może zatem kobieta w obrazie Massysa to wizualny odpowiednik staruchy, groteskowej postaci opisanej przez Erazma. Filozof wyśmiewa w swym dziele starą kokietkę, która nie potrafi oderwać się od lustra i wystawia na widok publiczny pomarszczone piersi. Ostatecznie jednak, jedyne co może zrobić, to kupić miłość za pieniądze.
Groteskową postać z obrazu Quintena Massysa wykorzystał John Tenniel tworząc wizerunek złośliwej Księżnej, jednej z bohaterek "Alicji w krainie czarów" Lewisa Carrolla. Księżna na ilustracji Tenniela ma nie tylko niewymownie brzydką twarz, lecz również strój kobiety z obrazu - to samo charakterystyczne nakrycie głowy z welonem rozpostartym na dwóch wymodelowanych rogach, które nazywane jest w polskiej terminologii czepiec siodłowy.
15:11 2023_02_26 14_44_37_PR2_Jest_taki_obraz.mp3 Quinten Massys, "Stara kobieta" (tzw. "Brzydka księżniczka"), ok. 1513, deska, National Gallery, Londyn (Jest taki obraz/Dwójka)
***
Tytuł audycji: Jest taki obraz
Prowadził: Michał Montowski
Gość: dr Grażyna Bastek
Data emisji: 26.02.2023
Godzina emisji: 14.45
mo
