14:56 2021_05_30 14_45_10_PR2_Jest_taki_obraz.mp3 Quinten Massys "Groteskowa stara kobieta", tzw. Brzydka księżna (Jest taki obraz/Dwójka)
Kim była brzydka kobieta z XVI-wiecznego obrazu? Hipotez jest wiele, według jednej z nich modelką miałaby być tajemnicza królowa Tunisu, a według innej księżna Karyntii. Najpewniej jednak nie jest to portret konkretnej osoby, lecz satyryczne przedstawienie kobiety, która nie bacząc na swój wiek, uwodzi pomarszczonym dekoltem i szpetną twarzą. Co wcale jednak nie wyklucza, że do obrazu pozowała nieznana kobieta, która użyczyła malarzowi swoich zniekształconych chorobą rysów. Cierpiała na syndrom Pageta (osteitis deformans).
Czytaj też:
Jedna z interpretacji dzieła Massysa, wiąże postać w obrazie z Pochwałą głupoty Erazma z Rotterdamu. Rozprawa Erazma jest wnikliwą satyrą społeczną. Wskazuje głupotę jako źródło szczęśliwości i zestawia ją z mądrością, która z kolei postrzegana jest jako przyczyna cierpień. Może zatem kobieta w obrazie Massysa to wizualny odpowiednik staruchy, groteskowej postaci opisanej w Pochwale głupoty. Erazm wyśmiewa w swym dziele starą kokietkę, która nie potrafi oderwać się od lustra i nie boi się wystawiać na widok publiczny pomarszczonych i zwiędniętych piersi. Ostatecznie jednak, jedyne co może zrobić, to kupić miłość za pieniądze.
Postać z obrazu Quintena Massysa wykorzystał John Tenniel tworząc wizerunek złośliwej Księżnej, jednej z bohaterek Alicji w krainie czarów Lewisa Carrolla. Tenniel był pierwszym ilustratorem książki i ściśle współpracował z autorem przy tworzeniu postaci. Według wskazówek Carolla gruboskórna Księżna miała być niewymownie brzydka. Od czasu pierwszego wydania powieści Carrolla, w 1865 roku, rysy tajemniczej postaci z renesansowego obrazu zrosły się z bohaterką książki. Pojawia się na dwóch ilustracjach – w rozdziale VI "Świnia i pieprz" i w IX "Historia Żółwiciela".
Quinten Massys, Groteskowa stara kobieta (tzw. Brzydka księżna), 1513, National Gallery, Londyn
***
Tytuł audycji: Jest taki obraz
Prowadził: Michał Montowski
Gość: dr Grażyna Bastek (historyk sztuki)
Data emisji: 30.05.2021
Godzina emisji: 14.45
