Goya przedstawia rzeź swoich rodaków z rąk Francuzów

"Rozstrzelanie powstańców madryckich 3 maja 1808 roku" to przejmujący, historyczny dokument. O dziele Francisca Goi, które powstało kilka lat po tamtych tragicznych wydarzeniach, opowiadaliśmy w audycji z cyklu "Jest taki obraz".

Obraz Francisco Goi pt. "Rozstrzelanie powstańców madryckich 3 maja 1808 roku"

Foto: Bridgeman Images/East News

Goya upamiętnia tragiczne dni w historii Hiszpanii

Ambitny zamiar Napoleona, aby podbić Europę, sięgnął również Portugalii i Hiszpanii. Jego plan był przebiegły – cesarz Francuzów sprzymierzył się z królem Hiszpanii Karolem IV w celu podboju Portugalii. Był to jednak podstęp, który ułatwił wojskom Napoleona swobodne wejście do Hiszpanii. Francuzi stopniowo przejmowali władzę, a brat Napoleona – Józef Bonaparte w czerwcu 1808 roku został nowym królem Hiszpanii.

Nieco wcześniej miał miejsce tragiczny w skutkach bunt. 2 maja 1808 roku setki Hiszpanów wystąpiło przeciw okupantom. Rebelia skończyła się jednak szybko i krwawo. 3 maja buntownicy zostali rozstrzelani tuż pod murami Madrytu. Oba dni tego powstania Francisco Goya utrwalił w obrazach zamówionych kilka lat po wydarzeniach, po powrocie Burbonów na tron Hiszpanii. Malarz zapewniał, że jego obrazy pokażą "najbardziej godne uwagi i bohaterskie czyny naszego chwalebnego powstania przeciwko Tyranowi Europy". Pierwszy obraz, który przedstawia wydarzenia z 2 maja, to "Szarża Mameluków"; drugi - "Rozstrzelanie powstańców madryckich", które miało miejsce dzień później.

Jak odmalować dobro i zło

W dziele Goi w wyraźny sposób widoczny jest podział na stronę dobra i zła. Z lewej strony przedstawione są ofiary bezlitośnie rozstrzeliwane przez pluton egzekucyjny. Aby ukazać rzeź ponad stu madryckich buntowników, Goya wybrał bardzo przemyślany kadr – część powstańców to trupy leżące w kałuży krwi; karabiny francuskich żołnierzy skierowane są jednak już w stronę kolejnej grupy, w której wyróżnia się mężczyzna ubrany w białą koszulę, z rękoma rozpostartymi jak u Chrystusa podczas ukrzyżowania. Z miejskiej bramy ciągnie się zaś tłum skazańców, który zdaje się nie mieć końca.

Obraz to przejmujący, historyczny dokument, chociaż wszystkie przedstawione w nim postaci są anonimowe. Jednak dzięki wielkiej sile wyrazu i dramatycznemu ukazaniu rzezi, stanowi wizualny opis okropności wojny. Pomyślany został niemal jak filmowa sekwencja – anonimowy tłum buntowników porusza się w tragicznym pochodzie przed pozbawionymi twarzy, bezlitosnymi egzekutorami.

Francisco Goya, "Rozstrzelanie powstańców madryckich 3 maja 1808 roku", 1814, Prado, Madryt

Posłuchaj

15:09 2024_03_17 14_44_51_PR2_Jest_taki_obraz.mp3 Historia dzieła Francisco Goi pt. "Rozstrzelanie powstańców madryckich 3 maja 1808 roku" (Jest taki obraz/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek

Data emisji: 17.03.2024

Godz. emisji: 14.45

pg/mgc