"Mord w katedrze" to dramat poetycki osnuty wokół konfliktu arcybiskupa Tomasza Becketa z królem Henrykiem II Plantagenetem na tle ograniczenia swobód Kościoła. Konflikt ten zakończył się męczeńską śmiercią duchownego.
Wyniesiony przez króla na stanowisko kanclerza, zwolennik silnej władzy centralnej, po objęciu godności arcybiskupa zrezygnował z pracy na rzecz władzy świeckiej, całkowicie poświęcając się służbie bożej. Wygnany, powraca do Anglii po 7 latach, ale pojednanie z Henrykiem II jest pozorne i wkrótce ginie z rąk królewskich siepaczy.
Dramat składa się z dwóch części, przedzielonych interludium. Dramat zaskoczył krytykę. Wystawiony po raz pierwszy w kapitularzu katedry w Canterbury, wywarł przejmujące wrażenie, ożywiając na oczach widzów aurę średniowiecznego misterium i moralitetu, wzbogaconego o reminiscencje antycznej tragedii (chóry). Co więcej, autor zdołał osiągnąć ten cel, posługując się nowoczesnym językiem i współczesnym sposobem myślenia.
Chrześcijańska koncepcja męczeństwa nadała utworowi mimo wszystko wymiar optymistyczny, zapowiadała bowiem zwycięstwo nad małością człowieka. Silne wrażenie, jakie wywarł dramat poetycki Eliota, miało ponadto związek z wyborem nieprzebrzmiałego tematu: konfrontacji przemocy i siły ducha, władzy świeckiej i duchownej. Eliot jednoznacznie opowiedział się po stronie ducha, odrzucając mierność władzy świeckiej i jej atrybutów oraz krytykując niskie pobudki polityków.
Refleksje o władzy, o naturze człowieka, o sile płynącej z głębokich przekonań, mimo że związane z konkretnym konfliktem historycznym, przenika uniwersalne przesłanie: oto krucha jednostka, zbrojna w wiarę i szlachetne cele, może pozostać niezłomna, może nie ulec presji pozornie silniejszej władzy. Dzięki tej wymowie dramat, wystawiony w Polsce na początku stanu wojennego, został przyjęty niczym manifest wolności i niezależności, potwierdzając ponadczasową siłę dramatu Eliota.
Thomas Stearn Eliot - "Mord w katedrze"
Przekład: Stanisław Jerzy Sito
Reżyseria: Henryk Rozen
Realizacja: Andrzej Brzoska, muzyka: Marcin Blażewicz
Obsada: Krzysztof Kołbasiuk, Henryk Machalica, Emilian Kamiński, Stanisława Celińska, Janusz Zakrzeński, Jan Prochyra, Marta Dobosz, Tomasz Marzecki, Bogusz Bilewski, Andrzej Staszczyk, Wiesław Stefaniak, Marcin Troński, Krzysztof Tyniec, Hanna Chojnacka, Stefan Każuro, Grzegorz Kucias
***
Na "Wieczór ze słuchowiskiem" zapraszamy w sobotę (10.01) w godzinach 23.00-0.00.
mc/bch
