Czym jeszcze zaskoczy nas Stefan Żeromski?
Z oceną powieści Stefana Żeromskiego "Popioły" bywało i bywa różnie, szczególnie dziś. W opiniach internautów daje się zauważyć z jednej strony szacunek i uznanie dla języka pisarza - z drugiej zniechęcenie do opisów liryczno- refleksyjnych... Większości czytelników podobają się natomiast barwnie opisane przeżycia Rafała Olbromskiego, syna szlacheckiego, który po wielu zawirowaniach życiowych, dojrzał do swojego głównego zadania: walki o niepodległość Polski. Taką szansę widzieli Polacy porozbiorowej Ojczyzny u boku Napoleona.
Powieść "Popioły" zaczęła się ukazywać w odcinkach warszawskiego "Tygodnika Ilustrowanego" w czerwcu 1902 roku, ale pisarz wprowadzi do niej jeszcze swe wrażenia włoskie z podróży odbytej wiosną tegoż roku w celach zdrowotnych - ratunek przed gruźlicą, atakującą jego organizm. Zasadniczą koncepcję "Popiołów" tak scharakteryzował sam w przedmowie do przekładu szwedzkiego: W "Popiołach" świat jest weselszy niż w późniejszej Polsce pod zaborami: mowa tu o czynach legionistów dokonywanych pod włoskim i hiszpańskim niebem, a nawet za Atlantykiem. Przewija się tutaj szereg obrazów wsi polskiej, za rządu Austriaków na początku XIX stulecia, życie we dworach niezamożnej szlachty, panów zamkniętych w sobie i swych majątkach oraz magnaterii wkupującej się przy pomocy rządu austriackiego w szeregi arystokracji. Obrazy szkolnictwa niższego i akademickiego za tych czasów spotykają się ze scenami hulaszczej złotej młodzieży i życiem tajnym masonerii. Wiele miejsca zajmują sprawy miłosne i wojenne. Ostatnie zagarnęły wiele rozdziałów.
W posłowiu do wydania "Popiołów" w 1968 roku, krytyk literacki Henryk Markiewicz napisał: W tej bogatej skali i szybkiej, kontrastowej zmienności różnych tonacji uczuciowych i środków stylistycznych mieści się chyba tajemnica artystyczna "Popiołów", która chroni je i dzisiaj przed martwotą czy śmiesznością i sprawia, że są nadal książką żywą, książką do czytania.
***
Tytuł audycji: Książka do słuchania
Przygotowała: Iwona Malinowska
Data emisji: 23.05-31.07.2017
Godzina emisji: 19.00
bch/mc
