Podlasie swoimi słowami

Ostatnia aktualizacja: 12.02.2025 00:01
"...spis stwierdził, że jedna i ta sama grupa gwar, w zależności od preferowanej opcji narodowościowej respondentów, może być postrzegana jako białoruska lub jako ukraińska. Sytuacja taka jest oczywiście zrozumiała na poziomie socjologicznym i emocjonalnym, ale stanowi jawną sprzeczność dla lingwistów", pisał Jan Maksymiuk, tłumacz, pisarz, dziennikarz i popularyzator mikrojęzyka podlaskiego, Jan Maksymiuk.
Zdj. il.
Zdj. il.Foto: Shutterstock/zdzislaw5920Suszko

Jan Maksymiuk (ur. 18 maja 1958 we wsi Lachy) – polski dziennikarz narodowości białoruskiej, tłumacz, eseista, krytyk literacki, popularyzator mikrojęzyka podlaskiego oraz twórca jego opisu gramatycznego i słownika. Twórca portalu Svoja.org. W roku 2004, po przeanalizowaniu wyników spisu powszechnego 2002 dotyczących identyfikacji narodowościowej i języka używanego w domu przez Białorusinów w województwie podlaskim, Jan Maksymiuk wystąpił z ideą wypracowania znormalizowanej wersji języka pisanego (literackiego) opartego na gwarach wschodniosłowiańskich, określanych potocznie wyrażeniem „po swojomu” i używanych między Narwią i Bugiem (południowa część województwa podlaskiego). Gwary te mieszkańcy identyfikujący się w spisie 2002 jako Białorusini zaliczyli na ogół do gwar białoruskich, a mieszkańcy określający się jako Ukraińcy nazwali gwarami ukraińskimi. Odnosząc się do wyników spisu powszechnego 2002 i powodów, które go skłoniły do zaproponowania odrębnego wschodniosłowiańskiego języka pisanego, Jan Maksymiuk napisał w roku 2009:

 Jednym z najmniej konfliktowych wyjść z tej sprzeczności, której następstwa wybiegają daleka poza zagadnienie czysto akademickie, wydaje się być przyjęcie stanowiska, że „prawda leży pośrodku” i że gwary podlaskie mogą być materiałem wyjściowym do rozwinięcia odrębnego języka pisanego. Język taki mógłby stanowić odrębną opcję przy identyfikacji języka domowego w przyszłych spisach powszechnych, nie determinując automatycznie identyfikacji narodowościowej użytkowników.

***

Na audycję Źródła w środę (12.02) w godz. 12.00-12.45 zaprasza Aleksandra Tykarska.