"1945. Nie koniec, nie początek". Powojenna rzeczywistość polskich Żydów

W powszechnej świadomości II wojna światowa skończyła się w 1945 roku. Choć powinien być to czas euforii, dla Żydów, zmagających się ze stratą oraz osamotnieniem, to przede wszystkim moment podejmowania decyzji – co dalej? O tej trudnej rzeczywistości po wojnie opowiada wystawa w Muzeum POLIN "1945. Nie koniec, nie początek", którą można oglądać od 7 marca.

Wystawa czasowa pt. „1945. Nie koniec, nie początek" prezentowana w stołecznym Muzeum POLIN

Foto: PAP/Paweł Supernak

Wystawa "1945. Nie koniec, nie początek" została otwarta w osiemdziesiątą rocznicę zakończenia II wojny światowej. Był to moment, kiedy ludzie na zgliszczach starego świata próbowali zbudować swoje życie od nowa. Jednak garstka ocalałych Żydów i Żydówek - a zostało ich niewiele ponad 300 tysięcy - musiała wciąż mierzyć się z trudnymi relacjami polsko-żydowskimi.

Posłuchaj

18:14 _PR2 (mp3) 2025_03_07-17-12-00 (1).mp3 "1945. Nie koniec, nie początek". Powojenna rzeczywistość polskich Żydów. Z Kamilem Kijkiem rozmawia Aldona Łaniewska-Wołłk (Wybieram Dwójkę)

 

"Wojna nie uzdrawia relacji"

- Wojna nie uzdrawia relacji pomiędzy ludźmi, co widać też w  tych powojennych relacjach polsko-żydowskich, które są fragmentem tej wystawy - mówił w Dwójce Kamil Kijek, przypominając chociażby pogrom kielecki z roku 1946. - Te relacje są bardzo trudne. Obejmują przemoc, bardzo mocny, powojenny antysemityzm, który obejmuje bardzo silna stereotypizacja, czyniąca z Żydów winnych autorytarnego, niezgodnego z wolą większości społeczeństwa systemu politycznego. I większość z nich nie miała poglądów komunistycznych, natomiast w tej sytuacji bardzo zawodny system był jedynym gwarantem ich bezpieczeństwa - tłumaczył współautor ekspozycji.

Odbudowa życia po wojnie

Jednak ekspozycja nie zamyka się tylko do tego problemu i do tego tematu. Śledząc losy bohaterów, dowiadujemy się z niej również o ich dylematach i życiowych drogach. W indywidualnych biografiach odnajdziemy strategie radzenia sobie w nowej rzeczywistości: powroty, emigrację, próby odbudowy społeczności żydowskiej, aktywizm polityczny, życie w ukryciu.

- Zniszczenie żydowskiego świata było dużo pełniejsze i prawie kompletne w Polsce. Z tych elementów, skrawków, z ostatnich cegieł rodziło się nowe życie - opowiadał Kamil Kijek.

Wystawę  "1945. Nie koniec, nie początek" można oglądać w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN do 15 września 2025 roku.

***

Rozmawiała: Aldona Łaniewska-Wołłk

Gość: Kamil Kijek (współtwórca wystawy  "1945. Nie koniec, nie początek")

Data emisji: 7.03.2025

Godzina emisji: 17.10

Materiał wyemitowano w audycji "Wybieram Dwójkę".

am