Maria Kozłowa
Lasowiacka prowodyrka
Do 28 lipca br. w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli możemy oglądać wystawę "Nie z tej ziemi. Maria Kozłowa". "Nie z tej ziemi..." przypomina niezwykłą postać Marii Kozłowej, która przez całe życie swoją osobowością i działaniami przykuwała uwagę mediów, interesowała badaczy, inspirowała zwykłych ludzi. Legendarna twórczyni ludowa Maria Kozłowa (1910-1999) była córką znanego działacza społeczno-politycznego Wojciecha Wiącka z Machowa. Ta poetka, artystka, animatorka odtwarzała i propagowała kulturę ludową Lasowiaków już jako młoda dziewczyna. Aktywna do końca życia, emanowała siłą i pasją w ratowaniu kultury dawnej wsi. To pierwsza taka ekspozycja poświęcona twórczyni.
Eksponaty pochodzą ze zbiorów rodzinnych Doroty Kozioł, Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Muzeum Zamkowego w Sandomierzu, Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu oraz zbiorów prywatnych. [mat. organizatora]
ZOBACZ TEŻ:
O wystawie opowiada Elżbieta Skromak - kuratorka (obok Doroty Kozioł) wystawy. W audycji usłyszymy także pieśni w wykonaniu artystki i fragment archiwalnej rozmowy z Marią Kozłową z 1977 roku.
Lasowiacy
Krótki opis ciekawego ludu i czemu winni etnografowie
- Staraliśmy się docierać do materiałów, które w sposób reprezentatywny opowiedziałyby o niezwykłej osobie Marii Kozłowej. Poza zbiorami muzealnymi, na wystawie są także eksponaty z prywatnej kolekcji. Po Kozłowej pozostało do tej pory jeszcze wiele nieopracowanych materiałów, także publikacji naukowych. Widzę w tym pole do popisu dla kolejnych pokoleń, by odkryły Marię Kozłową na nowo – mówiła Elżbieta Skromak.
W 2024 roku obchodzimy 25-lecie śmierci twórczyni. By uczcić dorobek Marii Kozłowej, wraz z córką artystki – Dorotą Kozioł – Elżbieta Skromak zorganizowała wystawę „Nie z tej ziemi. Maria Kozłowa (1910-1999)”. To przegląd twórczości Marii Kozłowej. Jak podkreśla kuratorka, dorobek Kozłowej jest tak duży, że nie dałoby się szczegółowo ukazać wszystkich dziedzin sztuki i kultury, którymi parała się lasowiacka twórczyni.
- Pokazujemy plastykę obrzędową, obrazy i ilustracje tradycji i zwyczajów. Pokazujemy także stroje ludowe Lasowiaków, które Kozłowa rekonstruowała. Nie wszyscy wiedzą, że Maria Kozłowa także rzeźbiła. I te rzeźby można zobaczyć na wystawie. Mamy także pamiątki związane ze wspaniałą działalnością artystyczną i sceniczną Marii Kozłowej i jej zespołów, takich jak Lasowiak czy zespół obrzędowy Lasowiaczki, który do dziś święci triumfy ukazując dawne zwyczaje.
Makatka z wymalowanymi jeleniami, pisanki tworzone techniką batikową, maski kolędnicze, ale i poezja Kozłowej – to tylko ułamek ukazywanej na wystawie twórczości Marii Kozłowej. „Z pewnością każdy znajdzie tu coś, co go zachwyci”, dodała Skromak, podkreślając ogrom pracy, czasu i energii Kozłowej widoczne na ekspozycji.
- Kozłowa w różnych okresach poświęcała się różnym technikom. To między innymi malowanki wykonywane w latach 50.-60. Na pewno znana jest z haftów lasowiackich, które odtwarzała ze starych strojów, ale i przetwarzała te wzory. Jeśli chodzi o upowszechnianie wzornictwa ludowego Lasowiaków, kultywowania i popularyzowania zwyczajów, jak choćby lecznictwo ludowe, demonologia – wymieniała kuratorka. – W naszym stalowowolskim muzeum posiadamy kolekcję pt. „Gusła lasowiackie”.
Na wystawie ważną rolę odgrywa też córka Marii Kozłowej – Dorota Kozioł. To za jej narracją podążają zwiedzający, poznając barwne życie lasowiackiej artystki.
Maria Kozłowa urodziła się w 1910 roku w Machowie k. Tarnobrzegu, dziś nieistniejącej wsi, wysiedlonej pod kopalnię siarki (obecnie jest tam sztuczny zalew). Ojciec Marii Kozłowej był lokalnym patriotą – inicjatorem działań chłopskich pod zaborem austriackim, jego córka z kolei jeszcze przed II wojną światową założyła pierwszy teatralno-folklorystyczny zespół! Kozłowa była także utalentowana plastycznie: haftowała, malowała, rzeźbiła, tworzyła zabawki. Dziś jej prace zobaczyć można m.in. w izbie regionalnej jej imienia we wsi Cygany.
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadziła: Magdalena Tejchma
Data emisji: 25.07.2024
Godzina emisji: 15.15
