Podstawowym założeniem konkursu Fonogram Źródeł jest zmotywowanie lokalnych społeczności do przedstawiania swoich muzycznych tradycji oraz autentycznych artystów.
Jury Fonogramu Źródeł 2024 obradowało w składzie:
Maria Baliszewska – dziennikarka RCKL,
Anna Borucka-Szotkowska – dziennikarka RCKL,
Kuba Borysiak – dziennikarz RCKL,
prof. dr hab. Piotr Dahlig – Uniwersytet Warszawski,
dr Weronika Grozdew-Kołacińska – ISPAN, Uniwersytet Muzyczny im. F. Chopina,
dr Ewelina Grygier – Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Muzyczny im. F. Chopina,
Aleksandra Stec – dziennikarka RCKL,
Gremium jurorskie postanowiło przyznać następujące nagrody i wyróżnienia:
Nagrodę Specjalną w konkursie Fonogram Źródeł 2024 w wysokości 7.500 zł Związkowi Ukraińców w Polsce (oddział w Przemyślu) za dwupłytowy album „Muzyczna Antologia Nadsania”.
CD1: Płyta zawiera 45 utworów z różnych części regionu Nadsania (obejmuje społeczność ukraińską, która do lat 40-tych ubiegłego wieku zamieszkiwała część dzisiejszego województwa podkarpackiego oraz terytorium po dzisiejszej stronie ukraińskiej). Nagrania pochodzą bezpośrednio od mieszkańców regionu.
CD2: Płyta zawiera materiał studyjny, będący efektem pracy 4 zespołów zajmujących się rekonstrukcją dawnych tradycji muzycznych południowo-wschodniej Polski praktykowanych niegdyś przez społeczność ukraińską.
Wydawnictwo prezentuje bogaty przekrój nagrań od lat 50. do teraźniejszości, wykonanych zarówno na potrzeby niniejszej płyty, jak i pochodzących z archiwów państwowych, a nawet prywatnych. Album dokumentuje wielobarwne walory pieśni i melodii wykonywanych przez społeczność ukraińską, zamieszkującą rejon Nadsania po obydwu stronach granicy. Na płycie zaprezentowano nie tylko szeroki przekrój repertuarowy (na szczególną uwagę zasługuje dokumentacja dziecięcych zabaw), ale także mnogość zespołów, dających obraz tradycji wciąż kultywowanych.
I nagrodę (ex aequo):
albumowi „Janina Pydo. W domu. Portret” wydanemu przez Towarzystwo dla Natury i Człowieka
Płyta to przegląd repertuaru Janiny Pydo z Zastawia (Lubelskie), urodzonej w 1930 roku. Mamy tu więc różne odmiany śpiewów nabożnych w lokalnych wariantach, pieśni obrzędowe, dziadowskie, zalotne, kolędy i inne. W książeczce dodanej do płyty znalazł się komentarz etnomuzykologiczny dr Agaty Kusto. Nagrań dokonano w domu śpiewaczki w latach 2015-2024. Na dwóch z nich Janina Pydo pojawia się z uczennicą – Agnieszką Szokaluk.
oraz
płycie „Czesław Węglarz. Gajdosku z gajdami” Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej.
Na płycie znalazły się melodie grane na gajdach, dudach żywieckich, instrumentach pasterskich charakterystyczne dla dorzeczy: Soły i Koszarawy. W duecie z Czesławem Węglarzem, na skrzypcach gra córka – Katarzyna Rodak
Nagrodzone wydawnictwa prezentują muzyczne osobowości z dwóch bogatych kulturowo regionów: Roztocza Lubelskiego i Żywiecczyzny. W obu przypadkach, poza portretami tytułowych bohaterów, nagrania prezentują także dokumentację przekazu międzypokoleniowego, na którym to tle muzycy zasługują na szczególne wyróżnienie.
II nagrodę (ex aequo):
Tradycje muzyczne Puszczy Białej - Antologia
wydawnictwu In Crudo za album „Tradycje Muzyczne Puszczy Białej. Antologia” opublikowanemu w formie cyfrowej.
Album składa się z 4 części: I - Piosenki, pieśni, ballady [30 utworów], II - Pieśni i melodie weselne [22 utwory], III - Melodie instrumentalne [29 utworów], IV - Repertuar religijny [26 utworów]. Nagrania wykonał Remek Mazur-Hanaj w latach 1995-1998.
Album prezentuje wszechstronną dokumentację regionu Puszczy Białej. Na szczególne uznanie zasługują oryginalny i przemyślany dobór repertuaru, rzetelna praca koncepcyjna oraz merytoryczne spojrzenie na mało przebadany do tej pory obszar etnograficzny.
Dwóm albumom wydanym przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk: „Zbiór pieśni i melodii Lachów Szczyrzyckich” we współpracy z Gminą Jodłownik oraz „Jacy traf do młodyk serc, starodowny zwyku, nie bój sie, nie zginies” we współpracy z Orawskim Centrum Kultury w Jabłonce.
Nagrań dokonano podczas badań terenowych w latach 1950-1951. Album zawiera pieśni i muzykę regionalną charakterystyczną dla regionu Lachów Szczyrzyckich m.in. pieśni obrzędowe, pastorałki, pieśni baciarskie, miłosne, humorystyczne, religijne oraz tańce.
Nagrań dokonano podczas badań terenowych w latach 2020-2024. Album zawiera pieśni i muzykę regionalną charakterystyczną dla regionu Górnej Orawy m.in. pieśni obrzędowe, kołysanki, pieśni pasterskie, kawalerskie, zabawy dziecięce, tańce.
Jury doceniło nie tylko stronę muzyczną wydanych publikacji, ale także ich wartość merytoryczną. Wydane albumy są wielopłytowe, a towarzyszy im pieczołowite opracowanie muzykologiczne, a także rzetelny wybór nagrań współczesnych oraz archiwalnych. Album dokumentujący kulturę muzyczną Lachów Szczyrzyckich jest również pionierskim wydawnictwem poświęconym tej grupie etnograficznej.
III nagrodę
serii „Spotkania Muzyk Podhalańskich «Dziadońcyne Granie» 2005-2024” wydanemu przez Bukowiańskie Centrum Kultury „Dom Ludowy” w Bukowinie Tatrzańskiej.
Komplet płyt zawiera nagrania muzyk podhalańskich, prezentujących się w Domu Ludowym w Bukowinie Tatrzańskiej podczas cyklicznego wydarzenia, jakim jest „Dziadońcyne Granie”. Regulamin spotkań przewiduje występy muzyk w tradycyjnym 3-osobowym składzie i obejmuje jeden region – Podhale.
Wydawnictwo obejmujące aż 30 płyt CD cechuje ogromna wartość dokumentacyjna muzyk podhalańskich nagrywanych na przestrzeni lat. Seria jest świadectwem wieloletniej i konsekwentnej pracy na rzecz zachowania wysokiego poziomu wykonawstwa przez działalność konkursową i promocyjną.
Jury postanowiło również przyznać wyróżnienia: Fundacji Piszczałka, doceniając ideę dokumentacji roztoczańskich orkiestr dętych, zawartą na płytach „Szczęścia bez miary dla młodej pary” oraz „Orkiestra dęta z Goraja”,
Wydawnictwo w sposób kompleksowy dokumentuje przebieg wesela z udziałem orkiestry dętej na Roztoczu: od marszów pod domem pana młodego i pani młodej, przeprosin, ślubu aż do oczepin. Nagrania pochodzą z czterech wesel celebrowanych między rokiem 1983 a 1994. Wesela nagrywane były z użyciem magnetofonu kasetowego lub na kamerę VHS
Wydawnictwo podsumowuje 20-letni dorobek Orkiestry Dętej z Goraja (powstałej w 2002 roku). Na płycie usłyszymy tradycyjny, taneczny repertuar: polki, oberki, walce, marsze, polonezy, tanga i fokstroty.
a także Miejskiemu Domowi Kultury w Kolbuszowej za album „Kapela Kazimierza Marcinka. Graj i śpiewaj z muzykantami”, uznając jego walor edukacyjny.
Dokumentacja repertuaru lasowiackiego w wykonaniu Kapeli Kazimierza Marcinka. Do płyty dołączono śpiewnik i zapis nutowy nagranych melodii.
W finale konkursu zalazło się 14 albumów:
- Z chałupy. Złakowskie Boże Ciało - Łódzki Dom Kultury
- Jacy traf do młodyk serc, starodowny zwyku, nie bój sie, nie zginies - IS PAN, Orawskie Centrum Kultury w Jabłonce
- Zbiór pieśni i melodii Lachów Szczyrzyckich - IS PAN
- Tradycje muzyczne Puszczy Białej. Antologia - In Crudo
- Pod suchym dębem stajała. Wielokulturowe pieśni Suwalszczyzny - Suwalski Ośrodek Kultury
- Janina Pydo. W domu. Portret - Towarzystwo dla Natury i Człowieka
- Orkiestra Dęta z Goraja - Fundacja Piszczałka
- Szczęścia bez miary dla młodej pary. Wesela z udziałem roztoczańskich orkiestr dętych - Fundacja Piszczałka
- Czesław Węglarz. Gajdosku z gajdami - Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej
- Góralskie kolędy i pastorałki - SOLITON
- Muzyczna Antologia Nadsania - Związek Ukraińców w Polsce, oddział w Przemyślu
- Kapela Kazimierza Marcinka. Graj i śpiewaj z muzykantami - Miejski Dom Kultury
- Nuty, nase Nuty + Gronicki wy moje – zapis 53. i 54. Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu - Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej
- Dziadońcyne Granie. Spotkania Muzyk Podhalańskich 2025-2024 - Bukowiańskie Centrum Kultury „Dom Ludowy” w Bukowinie Tatrzańskiej
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadziła: Aleksandra Stec
Data emisji: 8.04.2025
Godzina emisji: 12.00
