Post i magia oczyszczenia

Ostatnia aktualizacja: 06.03.2020 05:30
Zjawisko to znane jest we wszystkich religiach i kulturach. Jako dyscyplinowanie ciała, ograniczanie pokarmów i napojów oraz próba pokuty, odmawianie sobie przyjemności, wstrzemięźliwość seksualna. Post miał kierować człowieka ku wyższym wartościom. Czy w dzisiejszym świecie nadal ma jakieś znaczenie?
Audio
  • Dr Barbara Ogrodowska o sensie poszczenia (Dwójka/Źródła)
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjneFoto: Shutterstock.com/Freedom Studio

Mąka_na_żur.jpg
Żur kończy zabawę. O zwyczajach Środy Popielcowej

Poprzez zwiększenie poczucia kontroli nad własnym ciałem, post miał ogromne dla ludzi znaczenie: magiczne, oczyszczające, religijne, sprawcze. Uważano, że jest nieodzownym elementem poprzedzającym ważne życiowe momenty, takie jak obrzędy inicjacyjne. Dlatego od wieków obowiązywał wojowników, myśliwych, młodych mężczyzn i kobiety w momencie przejścia. 

- Mimo tego, że w ciągu roku jest więcej okazji do postu, to we współczesnej kulturze najbardziej znany jest Wielki, odprawiany na pamiątkę 40-dniowego postu Chrystusa przed rozpoczęciem przez niego działalności publicznej. Miał charakter religijny i miał przygotować do święta. Wielki Post wielkanocny, wiosenny, został wprowadzony do liturgii już w II wieku. Najpierw był dwudniowy, z czasem zwiększano jego długość, aż w XIII wieku ustalono tę, która obowiązuje do dziś - mówiła w audycji dr Barbara Ogrodowska.

Wiązał się z nim obrzęd Środy Popielcowej. W Polsce początkowo dotyczył grzeszników, którzy publicznie odprawiali pokutę, specjalnie ubierali się w zgrzebne szaty, sznury, nakładali na siebie umartwienia i posypywali głowę popiołem na znak świadomości, że jest się małym w obliczu Boga i świętości. 

"Z prochu jesteś i w proch się obrócisz" 

Ta sentencja towarzyszy Polakom, który w Środę Popielcową tłumnie udają się do kościołów z gotową do posypania popiołem głową. Ma przypominać nie tylko o końcu egzystencji człowieka w dłuższej perspektywie, ale i końcu wszelkich zabaw, uciech, aktywności towarzyskich - tu i teraz. 

Wśród ludowych zwyczajów postnych były i te okrutne, których ofiarami były najczęściej stare panny i młode kobiety, którym w minionym roku nie udało się wyjść za mąż.

pap  post 201403071EL 280 .jpg
Wielki Post

Był to m.in. zwyczaj kłody, owczarz, przetarg dziewcząt, podkoziołek. Na drzwiach domów, w których mieszkały stare panny, rysowano nieskromne, zawstydzające rysunki. Czemu miało o służyć?

Piętnowano w ten sposób staropanieństwo, czyli wyrzeczenie się, niepodjęcie przez kobietę "nadprzyrodzonych" jej obowiązków: zamążpójścia, prowadzenia gospodarstwa, bycia matką, pełnienia obowiązków rodzinnych. Uważano, że obowiązkiem kobiety jest przedłużanie gatunku, założenie rodziny. Jeśli kobieta się tego nie podjęła, mogło to zakłócić ład w przyrodzie i wegetację roślin- od której zależało przecież życie całej społeczności. 

Rozpoczęcie Wielkie Postu wyznaczało ostentacyjne nastawienie żuru na potrawę wielkopostną: najstarszą polską polewkę, jedzoną w poście bez tłuszczu ani mięsa. To razem z ustaniem życia towarzyskiego wprowadzało ludzi w etap kontemplacji, który kończył się dopiero w Wielkanoc. 

***

Tytuł audycji: Źródła 

Prowadził: Piotr Kędziorek

Gość: dr Barbara Ogrodowska

Data emisji: 6.03.2020

Godzina emisji: 15.15

at


Czytaj także

Środa Popielcowa

Ostatnia aktualizacja: 22.02.2023 00:01
Dzień ten jest zapowiedzią nowego, wiosennego cyklu obrzędowego – rozpoczyna wielki post wielkanocny.
rozwiń zwiń