W piątkowych „Źródłach” gościem był Bùi Ngọc Hải Nam, pochodzi z Nam Ning w Wietnamie. Wu Shu i Tai Chi Chuan zaczął ćwiczyć w wieku dziewięciu lat. W 1975 roku przyjechał do Polski na studia i jednocześnie rozpoczął nauczanie wschodnich sztuk walki, najpierw w Gdańsku, a następnie w Warszawie. W 1982 roku wyjechał do Francji i otworzył szkołę w Nicei. Tam, biorąc udział w turniejach Wu Shu i Tai Chi Chuan, został wielokrotnym mistrzem Francji i Europy.
Przeczytaj także:
W języku wietnamskim nazwa Święta Tết znaczy dokładnie „biesiada pierwszego poranka”. To najważniejsze święto wietnamskie obchodzone hucznie i zgodnie z obowiązującymi tradycjami.
Mistrz Nam opowiadał m.in. o symbolice święta Tết i najważniejszych zwyczajach z nim związanych. Co gości na świątecznych stołach? Czym różnią się wietnamskie obchody nowego roku od chińskich? Czego najczęściej życzą sobie Wietnamczycy i co symbolizuje drewniany smok, którego rok właśnie nadchodzi? Czeka nas zatem prawdziwe wejście smoka!
- Kultura wietnamska ma wiele wpływów z kultury chińskiej. To dlatego, że przez tysiąc lat Wietnam był jednym z miast na południu Chin, odzyskał niepodległość w średniowieczu. Dlatego nie ma wielkich różnic pomiędzy tymi kulturami.
Rok Drewnianego Smoka – jaki będzie? Co oznacza?
Ogień, metal, drewno, powietrze i ziemia to pięć żywiołów władających Azją. Jest 12 znaków zodiaku, a każdemu z nich przypisuje się każdy z żywiołów. Jeden znak zodiaku pojawia się raz w ciągu 12-letniego cyklu. Za każdym razem towarzyszy mu inny żywioł.
- Smok Drewniany to symbol pomyślności, szczęście. Na to czekamy przez 12 lat. To jeden z najważniejszych w ciągu 12 lat – tłumaczy mistrz Nam. – Czy smok jest najważniejszy wśród zodiaków? (śmiech) Mało powiedziane. W cywilizacji chińskiej władcy wierzyli, że są potomkami smoków. W prostej linii. Ich stroje zwano „smoczymi szatami”. W Europie zobaczymy władcę pokonującego smoka, który oddycha niszczącym ogniem, jest symbolem zła. U nas w Azji to przeciwieństwo – Smok przynosi szczęście tym, którzy go poszukują. Jest łagodny, sprawiedliwy i kochany.
Chiński Nowy Rok – czym różni się od wietnamskiego?
- Pamiętajmy, że Wietnamczycy świętują wiosnę, a nie Nowy Rok. „Tết” oznacza „świętujmy początek wiosny”. W domach widać już gałęzie z kwiatami brzoskwini lub pomarańczy – kwiatami, które jako pierwsze kwitną na wiosnę – mówi nasz gość.
W kręgu kultury chińskiej Nowy Rok, zwany też Świętem Wiosny, jest najważniejszym świętem od co najmniej dwóch tysięcy lat. Obchodzony zgodnie z kalendarzem księżycowym. W 2024 roku - 10 lutego, pod patronatem dostojnego Drewnianego Smoka.
Ponadto Wietnamczycy (podobnie jak w wielu europejskich – w tym naszej – kulturach tradycyjnych) muszą tego dnia hałasować i palić ogień, by przegonić złe duchy i nieszczęścia.
- Wietnamczycy odpalają petardy właśnie po to. Choć teraz wielu ludzi zapomina, dlaczego to robi, stało się to nawykiem.
Jak Wietnamczycy świętują Tết? Z naszej perspektywy można porównać towarzyszące świętu obyczaje do mieszanki obchodów Wigilii, Nowego Roku i Zaduszek. Bùi Ngọc Hải Nam zgadza się, dodając, że kultura wietnamska sama jest mieszanką.
- Zdarza się, że turyści patrzą na świątynię i myślą, że jest buddyjska. Wchodzą do środka i widzą zdjęcia i jakieś figurki. Bo to świątynia przodków. W Wietnamie czci się przodków. Nie ma urodzin. Jest Dzień Zmarłego. Tết łączy to. To kultura wdzięczności. Wietnamczycy czczą swoich przodków, dziękują, że są wokół nich, ale życzą sobie też szczęśliwego kolejnego roku. Wszyscy obdarowują się czerwonymi kopertami z pieniędzmi i palą kadzidło, by odstraszać złe duchy. Wszyscy się spotykają i świętują. Nie jeden dzień. Nawet cały tydzień albo i kilka tygodni!
Bardzo ważne jest to, co je się w święto Tết. Emblematyczne są dwie potrawy. Pierwsza to bánh chưng – zawijane w liście bananowca ciasto z mąki ryżowej, często z dodatkiem wieprzowiny oraz – podobny do polskiego pączka – bánh day także zrobiony z mąki ryżowej, ze słodkimi dodatkami. Pierwsze z ciastek ma kształt kwadratu, drugie – koła. To symbole ziemi i księżyca.
Wietnamczyk w drugiej ojczyźnie
Widząc Wietnamczyka, większość sądzi, że kiepsko mówi albo w ogóle nie rozumie po polsku. A ja nie jestem tym Wietnamczykiem! Nie tylko mówię, ale potrafię pisać – mówi Ngo Van Toung, autor „Słodko-kwaśnej historii”, mówiącej o historii społeczności wietnamskiej w Polsce.
- Legenda mówi, że pewien wietnamski król szukał męża dla swojej córki. Z całego świata zgłaszali się kucharze, by konkurować o rękę królewny. Ostatni kucharz ugotował tylko dwa ciastka: bánh chưng, bánh day, które miały symbolizować nasz kraj. Król uznał, że to najsensowniejsze potrawy i wydał swą córkę za tego kucharza. Do dziś czci się je podczas Tết także jako symbol miłości.
A czego życzą sobie Wietnamczycy w święto Tết? „Szczęścia, zdrowia i powodzenia w biznesie. Krótko mówiąc – pieniędzy”, mówi mistrz Nam, doradzając, by nie zapomnieć o tych ostatnich życzeniach.
Smok w sztukach walki
- Och nie mam ze sobą miecza – mówi mistrz Nam. – A na moim mieczu jest właśnie wygrawerowany Smok. To siła niszczenia. Wiele szkół walki używa symbolu Smoka, by zaprezentować swoje potęgę i siłę. Są nawet style walki Smoka. Europejski smok kojarzy się z dinozaurem, ma skrzydła. Azjatycki nie ma skrzydeł, a w łapach ma pazury orła. Długie i ostre. Dlatego nasze Smoki pełzają po niebie. Ale też azjatycki Smok ma łapki tygrysa i mocno chodzi po ziemi. Smok azjatycki jest wszechobecny i wszechmogący.
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadził: Krzysztof Dziuba
Data emisji: 9.02.2024
Godzina emisji: 15.15
