Kim są Czango (Csángó)?
Csángó to oficjalna i popularna nazwa Węgrów mieszkających w Mołdawii, regionie leżącym w granicach Rumunii, stanowią w tym kraju mniejszość etniczną węgierskiego pochodzenia. Csangowie zamieszkują rumuńską część Mołdawii oraz Gimesz w Siedmiogrodzie. Przybyli tam już w XIII wieku i przez wieki pielęgnowali swoją unikalną kulturę, mimo wielu trudności. Czangowie są katolikami, a ich wiara odegrała kluczową rolę w zachowaniu tożsamości wśród prawosławnej większości Rumunii. Mówią dialektem węgierskim, a ich tradycje przetrwały dzięki przepięknym melodiom, tańcom w kręgu i takim wartościom jak wspólnota i życie w zgodzie z naturą. Niestety, w dobie globalizacji, biedy i przymusowych wyjazdów zarobkowych ta rdzenna kultura zanika, dlatego tak ważne jest jej ożywianie i pokazywanie szerokiej publiczności.
Etymologia nazwy tej grupy etnicznej ujawnia interesujący szczegół w historii Csángós: zgodnie z rozpowszechnioną, ale nigdy w pełni nie zweryfikowaną hipotezą, słowo Csángó wywodzi się od czasownika csang/csáng (tj. wędrować, spacerować, wędrować, włóczyć się itp.), a zatem nazwa tej grupy etnicznej wyraźnie nawiązuje do migracyjnego, kolonizacyjnego charakteru Czangów. [mat. organizatora]
- Kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców Mołdawii i Siedmiogrodu deklaruje swoją tożsamość jako Czango - mówi Joanna Mieszkowicz, dyrektorka artystyczna festiwalu Czango. - Kultura tradycyjna Czango jest jednak w zaniku, przez globalizację, asymilację z językiem rumuńskim (w tym języku odbywa się educkacjia), migracjami zarobkowymi. Jest też coraz mniej muzyków tradycyjnych. Na szczęście, są uczniowie, którzy ich odwiedzają .
V festiwal Czango w Polsce
Festiwal Czango odbędzie się w Polsce po raz piąty - w Toruniu (11-13 października) i Gdańsku (10 października).
- Kultura Czango hołduje wartościom takim jak wspólnota, życie w pokoju. Ponadto obszar, w którym Czangowie zamieszkują wpłynął na wyjątkowe bogactwo ich kultury. mieszają się tu wpływy węgierskie, bałkańskie, żydowskie, rumuńskie... Każdy znajdzie tu coś dla siebie - mówi Mieszkowicz. - Z kolei tańce w kręgu mają wartość integracyjną i równościową. To nas bardzo przekonuje jako organizatorów: równość między muzykami, a tańcącymi, wspólnotowość.
Jak wspomina Mieszkowicz, artyści związani z kultura Czango zwracają także uwagę na zasady Domów Tańca - rekonstruowania i rozwijania kultury tradycyjnej.
Nie tylko taniec
Na festiwalu Czango nie tylko poznamy jednego ze starszych mistrzów gry na fletach i fujarach - Andrása Hodorogo, nie tylko zatańczymy tańce w kręgach w rytm autentycznej muzyki Czangów. Czeka nas także wystawa fotografii Adama Gyulama. Sama historia tego projektu fotograficznego jest wyjątkowa - artysta tworzył go już w czasach komunizmu w ukryciu. Dopiero po upadku reżimu wiele z fotografii ujrzało światło dzienne, a są to zdjęcia pełne emocji i wyjątkowego klimatu, zabierające widza w strony Czangów. Nie zabraknie także koncertów - m.in. kapeli Czeremosz im. Romana Kumłyka, choć pojawią się także polskie kapele!
W audycji także: zapowiedź koncertów zespołu HAWRAMAN w Polsce oraz nowe nagrania irlandzkiej grupy Landless z albumu „Lúireach” [Glitterbeat 2024]
***
Tytuł audycji:
Prowadził: Kuba Borysiak
Data emisji: 9.10.2024
Godzina emisji: 12.00
mg
