Opowieści i pieśni dyngusowe z różnych regionów, w nagraniach Anny Jachniny z Kujaw i Pałuk oraz w nagraniach Remigiusza Mazura Hanaja - z Glinianki na Mazowszu, w wykonaniu Franciszki Grzędy.
Poniedziałek wielkanocny na Kujawach
Chodziliśmy po dyngusie
Śpiewaliśmy o Jezusie […]
Chwała Bogu Ojcu
Siedzi kura w kojcu
Kopę jajek naniesie
Panna Wandzia wyniesie
Alleluja!
Po spokojnej, rodzinnej Niedzieli Wielkanocnej, Poniedziałek był dniem żartów i zabaw. Śmigus-dungus to de facto dwa odrębne zwyczaje, sięgają korzeniami jeszcze czasów przedchrześcijańskich. Śmigus polegał na „śmiganiu” – symbolicznym biciu wierzbowymi witkami po nogach, podobno dla zdrowotności. Dyngus związany był z oblewaniem się zimną wodą i symbolizował wiosenne oczyszczenie z brudu i chorób, w późniejszym czasie także i z grzechu.
POSŁUCHAJ archiwalnych nagrań Anny Jachniny na temat wielkanocnych zwyczajów
.
Franciszka Grzęda urodziła się w Gliniance w 1924 r. i tam zmarła w 2013. Jej mama była dobrą śpiewaczką i to od niej uczyła się śpiewać, jak również od swojej chrzestnej. W Gliniance tradycje śpiewu były silne, swego czasu istniał dobry zespół śpiewaczy, w którym śpiewała pani Franciszka obok innych znanych śpiewaczek stamtąd - Katarzyny Milewskiej czy Marianny Zgódki. We wsi jeszcze w II połowie XX w. żywe były zwyczaje kolędnicze zarówno bożonarodzeniowe jak i wielkanocne. Kiedy razem z grupą studentów z Instytutu Kultury Polskiej UW kolędowałem tam w 2005 starsi mieszkańcy pamiętali jeszcze fragmenty ról poszczególnych postaci z Herodów, chętnie nas przyjmowali. Po dyngusie w niedzielę wielkanocną chodziły starsze dzieci i młodzież, zwyczaj również trwał jeszcze w PRL, a trzeba pamiętać, że region, do którego należy Glinianka czyli Mazowsze Kołbielskie albo Mazowsze nad Świdrem, jest położony u wrót stolicy, do Pałacu Kultury z Glinianki jest zaledwie 40 km. [w:] Remek Hanaj, wydawnictwo In Crudo
***
Na audycję Źródła w poniedziałek (21.04) w godz. 12.00-12.45 zaprasza Justyna Piernik.
mg
