Operowe przygody bohaterskiego kusznika

Ostatnia aktualizacja: 21.06.2013 22:00

W sobotnim "Letnim Festiwalu Muzycznym" przeniesiemy się do Opéra Royal de Wallonie w Liège by wysłuchać spektaklu André Grétry'ego opartego na historii szwajcarskiego bohatera narodowego Wilhelma Tella.

Mozaika z Wilhelmem Tellem w Szwajcarskim Muzeum NarodowymFoto: Wikipedia/Roland zh/Creative Commons

"Wilhelm Tell" to trzy aktowa opera, która pierwszy raz wystawiona została w paryskim Comédie-Italienne, 9 kwietnia 1791 roku. Autorem libretta jest Michel-Jean Sedaine. Akcja opery rozgrywa się w Szwajcarii w XIII wieku i opowiada historię walki szwajcarskich patriotów, wiedzionych przez legendarnego Wilhelma Tella z austiackim okupantem, uosabianym tutaj przez złowieszczą postać starosty Hermanna Geßlera.

Ten ostatni postawił na rynku w Altdorf (stolicy kantonu) słup, na którym zatknął swój kapelusz. Mieszkańcy, przechodząc obok, mieli oddawać mu pokłon. Wilhelm Tell tego nie uczynił, więc pojmano go i sprowadzono przed oblicze starosty. Ten, słysząc o sławie kusznika, wymyślił próbę: Tell musiał zestrzelić z kuszy (inne wersje - z łuku) jabłko ustawione na głowie swojego syna Waltera. Jeśliby chybił - obu czekała śmierć. Tymczasem Tell przygotował podstęp i do kołczana zapakował jeszcze jeden bełt. Dla kogo był on przeznaczony?

Program

A.E.M. Grétry Wilhelm Tell

wyk. Lionel Lhote - baryton, Marc Laho - tenor, Anne-Catherine Gillet - sopran, Liesbeth Devos - sopran, Chór i orkiestra Opéra Royal de Wallonie Orchestra, dyr. Claudio Scimone

Do słuchania zaprasza Aleksander Laskowski.

22 czerwca (sobota) godz. 20.00.

Zobacz więcej na temat: opera

Czytaj także

Wagner nad Wagnerami. Trybunał zdecydował

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2013 00:02

W kolejnej audycji z cyklu "Kto słucha, nie błądzi" jury wybrało najlepsze nagranie opery "Śpiewacy norymberscy" Ryszarda Wagnera, którego dwusetna rocznica urodzin przypada w tym miesiącu.

prof. Jerzy ArtyszFoto: Grzegorz Śledź/PR2

Posłuchaj

52'58 Wagner w Płytowym Trybunale Dwójki

więcej

Zdaniem naszego jury najtrafniejszą interpretacją dzieła Wagnera była ta wykonana przez skład:
Thomas Stewart – bas/baryton (Hans Sachs), Sándor Kónya - tenor (Walther von Stolzing), Gundula Janowitz – sopran (Eva), Thomas Hemsley - baryton (Sixtus Beckmesser), Brigitte Fassbaender – mezzosopran (Magdalena), Gerhard Unger - tenor (David), Chór i Orkiestra Radia Bawarskiego, dyr. Rafael Kubelik (Monachium 1967, różne reedycje, CD Arts Music 2003)

W audycji słuchaliśmy także następujących nagrań:
Otto Edelmann - bas (Hans Sachs), Hans Hopf – tenor (Walther von Stolzing), Elisabeth Schwarzkopf – sopran (Eva), Erich Kunz – baryton (Sixtus Beckmesser), Ira Malaniuk – kontralt (Magdalena), Gerhard Unger - tenor (David), Chór i Orkiestra Festiwalu w Bayreuth, dyr. Herbert von Karajan (live, Bayreuth 1951, LP EMI 1952/reedycja “Karajan Opera & Vocal”, EMI 2008, 72 CD/Naxos 2003, 4 CD)
***
Paul Schöffler - baryton (Hans Sachs), Hans Beirer – tenor (Walther von Stolzing), Irmgard Seefried – sopran (Eva), Erich Kunz – baryton (Sixtus Beckmesser), Rosette Anday - mezzosopran (Magdalena), Murray Dickie - tenor (David), Orchester der Wiener Staatsoper, dyr. Fritz Reiner (live, Wiener Staatsoper 14.11.1955, Orfeo 2005, 4 CD)
***
Ferdinand Frantz – bas/baryton (Hans Sachs), Rudolf Schock – tenor (Walther von Stolzing), Elisabeth Grümmer – sopran (Eva), Benno Kusche – baryton (Sixtus Beckmesser), Marga Höffgen – alt (Magdalena), Gerhard Unger - tenor (David), Berliner Philharmoniker, dyr. Rudolf Kempe (4-20.04.1956 Berlin; LP HMV1958/reedycja EMI 1992, 4 CD/reedycja Magdalen Records-Metronome Recordings 2011, 4 CD)
***
José van Dam – bas/baryton (Hans Sachs), Ben Heppner – tenor (Walther von Stolzing), Karita Matilla – sopran (Eva), Alan Opie – baryton (Sixtus Beckmesser), Iris Vermillion – mezzosopran (Magdalena), Herbert Lippert – tenor (David), Chór i Orkiestra Symfoniczna z Chicago, dyr. Sir Georg Solti (live 1995, Decca 1997/reedycja Decca 2002)
***
Albert Dohmen – baryton (Hans Sachs), Robert Dean Smith – tenor (Walther von Stolzing), Edith Haller – sopran (Eva), Dietrich Henschel – bas (Sixtus Beckmesser), Michelle Breedt – mezzosopran (Magdalena), Peter Sonn – tenor (David), Chór Radiowy z Berlina, Radiowa Orkiestra Symfoniczna z Berlina, dyr. Marek Janowski (live, 3.06.2011 Filharmonia Berlińska, CD PentaTone Classics 2011)

Zapraszamy do wysłuchania obszernych fragmentów audycji.

***

"Śpiewacy” powstawali blisko sześć lat, z czego ponoć cztery zajęło Wagnerowi konstruowanie aktu pierwszego. Opera pisana była w okresie wstrząsów politycznych i burzliwych momentów w życiu prywatnym kompozytora - początek romansu z Cosimą, śmierć żony Minny, poznanie Ludwika II Bawarskiego.

Prapremiera odbyła się w Monachium 21 czerwca 1868 roku odnosząc ogromny sukces. Krytycy, w tym Hanslick, już tak entuzjastyczni nie byli. Premiera berlińska z 1870 roku poniosła fiasko, ale w późniejszych latach były już same zachwyty. "Śpiewacy” weszli do repertuaru Bayreuth w 1888 roku - spektakle prowadził Hans Richetr, reżyserowała Cosima.

W Wiedniu opera grana jest od 1870 roku, w Pradze od 1871, w Rydze i w Kopenhadze od 1872, w Londynie od 1882. Wreszcie w 1886 opera zawitała do nowojorskiej Metropolitan. W Polsce "Śpiewacy norymberscy” zostali wystawieni w 1908 roku w Warszawie, ale po II wojnie światowej dzieła Wagnera nigdy nie pokazano.

Bohdan Pociej: “…pośrodku drogi twórczej swego życia zostawia Wagner na boku tak bliski mu świat mitów nordycko-germańskich oraz średniowiecznych eposów i legend, sięgając do przeszłości historycznie bliższej i konkretnej, po temat mocno osadzony w rzeczywistości dawnych Niemiec: mieszczaństwa XVI-wiecznej Norymbergi, z jej aurą, obyczajami, kulturą. Dotyka tego, co z tradycji narodowych najcenniejsze, rdzenia niemieckości, zawartego właśnie w kanonie cnót społeczeństwa mieszczańskiego, z jego strukturą cechową. Scenę operową zaludnia postaciami realnymi, z krwi i kości, szacownymi obywatelami – mistrzami różnych rzemiosł – zarazem biegłymi w sztuce śpiewu”.

Najlepsze nagranie "Śpiewaków norymberskich” wybrało jury w składzie: Dorota Kozińska, prof. Jerzy Artysz i Piotr Kamiński.

Plan słuchania był następujący:

I runda

Kwintet Selig, wie die Sonne (Eva, Sachs, Walther, David, Magdalene; III akt, IV scena)

II runda

Pieśń Walthera Fanget an! (I akt, III scena)

III runda

Scena Sachsa i Beckmessera Das Gedicht?... (III akt, III scena)

Finał

Monolog Sachsa Verachtet mir die Meister nicht (III akt, V scena)

Audycję przygotował i prowadził Jacek Hawryluk.

Prof. Jerzy Artysz, Jacek Hawryluk, Piotr Kamiński i Dorota Kozińska. Fot. Grzegorz Śledź

Najbliższe audycje z cyklu "Kto słucha nie błądzi":

sobota, 25 maja 2013 r., godz. 17.00 – Igor Strawiński Święto wiosny; sędziowie: Dorota Kozińska, Wojciech Michniewski, Kacper Miklaszewski (nagranie audycji z udziałem publiczności: środa, 15.05. 2013 godz. 19.00. Rezerwacja wejściówek: trybunal@polskieradio.pl)

sobota, 8 czerwca 2013 r., godz. 17.00 – Benjamin Britten Billy Budd; sędziowie: Dorota Kozińska, Piotr Kamiński, Wojciech Michniewski

Zobacz więcej na temat: opera Ryszard Wagner

Czytaj także

Trybunał wybrał najlepszego Brittena

Ostatnia aktualizacja: 07.06.2013 20:08

- Muzyka Brittena nie jest łatwa, jej piękno jest pięknem do którego trzeba się wspinać na paluszki - mówił w Dwójce Piotr Kamiński, jeden z członków jury Płytowego Trybunału Dwójki, który tym razem oceniał wykonania opery "Billy Budd".

Foto: Grzegorz Śledź

Posłuchaj

59'29 "Billy Budd" przed "Płytowym Trybunałem Dwójki" (Kto słucha nie błądzi/Dwójka)

więcej

Rok 2013 to nie tylko rok Verdiego i Wagnera, ale także Benjamina Brittena. Angielski kompozytor urodził się dokładnie 22 listopada 1913 roku. W polskich teatrach operowych próżno szukać dzieł Brittena, ale na "Trybunał" mogą Państwo liczyć.
W audycji słuchaliśmy opery "Billy Budd", która swoją premierę miała w Covent Garden w Londynie w 1951 roku.
Tradycyjnie było sześć interpretacji i z nich wybieraliśmy najlepszą.
Zdaniem naszego jury (Dorota Kozińska, Piotr Kamiński i Wojciech Michniewski) najlepszą interpretacją opery Brittena była ta wykonana przez skład:

Philip Langridge – tenor (Edward Fairfax Vere), Simon Keenlyside – baryton (Billy Budd), John Tomlinson – bas (John Claggart), Alan Opie - baryton (Mr Redburn), London Symphony Chorus, Tiffin Boys Choir, London Symphony Orchestra , dyr. Richard Hickox (Chandos 2000)

***
W audycji słuchaliśmy także następujących nagrań:
Peter Pears – tenor (Edward Fairfax Vere), Peter Glossop – baryton (Billy Budd), Michael Langdon – bas (John Claggart), John Shirley-Quirk - bas/baryton (Mr Redburn), Ambrosian Opera Chorus, London Symphony Orchestra, dyr. Benjamin Britten (nagranie: Londyn 1967; LP Decca 1968/reedycja box “Britten Operas I”, Decca 2004, 8 CD)
Anthony Rolf Johnson – tenor (Edward Fairfax Vere), Thomas Hampson – baryton (Billy Budd), Eric Halfvarson – bas (John Claggart), Russell Smythe – baryton (Mr Redburn), Boys from Manchester Boys Choir, Gentelmen of The Halle Choir & Northern Voices, Halle Orchestra, dyr. Kent Nagano (Manchester, live 1997; Erato 1988/Warner Classics 2011)
Neil Shicoff – tenor (Edward Fairfax Vere), Bo Skovhus – baryton (Billy Budd), Eric Halfvarson – bas (John Claggart), Robert Bork – bas (Mr Redburn), Chór i Orkiestra Wiedeńskiej Opery Państwowej, dyr. Donald Runnicles (live 12.02.2001, Orfeo 2003 – seria “Wiener Staatsoper Live”

Ian Bostridge – tenor (Edward Fairfax Vere), Nathan Gunn – baryton (Billy Budd), Gidon Saks – bas/baryton (John Claggart), Neal Davies – bas/baryton (Mr Redburn), Gentelmen of The London Symphony Chorus, London Symphony Orchestra, dyr. Daniel Harding (live, Barbican, Londyn 5-9 grudnia 2007, Virgin Classics 2008)

John Mark Ainsley – tenor (Edward Fairfax Vere), Jacques Imbrailo – baryton (Billy Budd), Philip Ens – bas (John Claggart), Iain Paterson – bas/baryton (Mr Redburn), The Glyndebourne Chorus, London Philharmonic Orchestra, dyr. Sir Mark Elder (Glyndebourne Opera House, maj/czerwiec 2010; CD Glyndebourne Productions 2012)

***

Plan słuchania był następujący:
I runda
Epizod z czasów wojny angielsko-francuskiej. Rok 1797.
Na statku pojawiają się trzej poborowi z przymusu: Red Whiskers, Artur Jones i Billy Budd. Ten ostatni nie tylko robi na wszystkich doskonałe wrażenie, ale jako jedyny zna fach marynarski. Niestety ma jedną wadę: pod wpływem silnych emocji zaczyna się jąkać. John Claggart, znienawidzony przez wszystkich podoficer porządkowy, wyznacza mu stanowisko: bocianie gniazdo. Billy jest zachwycony – śpiewa pieśń Billy Budd, king of the birds. Ale w swej naiwności wymienia nazwę poprzedniego statku, na którym pracował – „Prawa Człowieka” – co powoduje ogólną konsternację.
(akt I, scena 1)
Your name? – Billy Budd, king of the birds
II runda
W obecności kapitana Claggart oskarża Budda o sprzyjanie wrogom. Ponoć Billy Budd miał proponować kolegom z załogi francuskie pieniądze za udział w buncie. (Co oczywiście było historią wyssaną z palca).
(akt 2, scena 2)
William Budd, I accuse you… - John Claggart

III runda
Billy Budd przywiązany do dział oczekuje o poranku na egzekucję.
(akt 2, scena 3)
Look! Through the port comes the moon-shine astray! – Billy Budd

Finał
Były dowódca statku Jego Królewskiej Mości "Indomitable” ("Nieposkromiony”) kapitan Vere wspomina historię z Buddem. Dręczą go wyrzuty sumienia, myśli o łasce, której nie udzielił młodemu chłopakowi.

(epilog)
We committed his body to the deep - Vere

***
To była ostatnia audycja z cyklu “Kto słucha nie błądzi” przed wakacjami. Ponownie spotkamy się w sobotę 14 września o godz. 17.00.
Wśród jesiennych planów: Etiudy Fryderyka Chopina, Już się zmierzcha, muzyka na kwartet Henryka Mikołaja Góreckiego, Pasja wg św. Łukasza Krzysztofa Pendereckiego i Requiem Giuseppe Verdiego.

Do usłyszenia i do zobaczenia
Jacek Hawryluk

Zobacz więcej na temat: MUZYKA opera

Czytaj także

"Czemu gram Wagnera? Bo to dobra muzyka"

Ostatnia aktualizacja: 17.06.2013 14:49

- Większość kompozytorów to postaci nietuzinkowe, to nie byli prości ludzie i jako dzieci swoich czasów, czasem wikłali się w politykę - tłumaczył antysemityzm Ryszarda Wagnera szef NOSPR Alexander Liebreich.

Alexander Liebreich, dyrektor artystyczny i pierwszy dyrygent NOSPRFoto: Marek Vogel, materiały promocyjne

Posłuchaj

23'40 Rozmowa z dyrygentem Alexandrem Liebreichem/Barbara Schabowska/Dwójka

więcej

Ostatni w tym sezonie występ NOSPR (14 czerwca) poświęcony był 200. rocznicy urodzin Ryszarda Wagnera. W programie koncertu znalazł się I akt "Walkirii", drugiej części gigantycznej tetralogii "Pierścień Nibelunga", utwór ten poprzedziło wykonanie "Dialogue de l’ombre double" na klarnet solo i taśmę Pierre’a Bouleza, z Jörgiem Widmannem w partii solowej.
W wywiadzie udzielonym Dwójce Alexander Liebreich zapewniał, że nie uważa za przejaw odwagi tego, że będąc Niemcem przyjeżdża do Polski z muzyką Wagnera, o którym często mówi się w kontekście nazizmu. Jego zdaniem jest to myślenie ahistoryczne i całkowicie błędne, gdyż kompozytor ten żył w XIX wieku, a więc kilkadziesiąt lat przed powstaniem systemów totalitarnych.

Dyrygent przekonywał, że jeśliby utożsamiać Wagnera ze zwolennikami Adolfa Hitlera, to równie dobrze należałoby w ten sam sposób oceniać Beethovena czy Liszta, których utwory także były przez nich doceniane. Alexander Liebreich zwierzył się, że jego dziadkowie zostali zabici w Auschwitz, a on, jako przedstawiciel nowego pokolenia, chce po prostu "grać dobrą muzykę”.
- Większość kompozytorów to postaci nietuzinkowe, to nie byli prości ludzie i jako dzieci swoich czasów, czasem wikłali się w politykę. Związki samego Ryszarda Wagnera z polityką są widoczne na wielu płaszczyznach. Z jednej strony sympatyzował z powstańcami listopadowymi, uciekającymi z Polski po upadku powstania, a z drugiej, miał antysemickie poglądy. Tylko trzeba pamiętać, w jakich czasach i okolicznościach żył Wagner i skąd się takie poglądy u niego brały. Jeśli zaczniemy bezrefleksyjnie cenzurować muzykę, popełnimy ten sam błąd, co Wagner – tłumaczył dyrygent.

Alexander Liebreich jest chwalony przez prasę jako jeden z najbardziej interesujących reprezentantów nowej generacji dyrygentów, "dla których przekraczanie granicy między wielkimi orkiestrami symfonicznymi a mniejszymi, odmiennymi zespołami jest tak zupełnie naturalne, jak łączenie szczytowych osiągnięć artystycznych ze społecznym zaangażowaniem” (www.nospr.org.p)
Urodzony w Regensburgu, ukończył studia w Hochschule für Musik w Monachium oraz w salzburskim Mozarteum, gdzie zetknął się z pracą dyrygencką Claudia Abbado i Michaela Gielena. 1 września 2012 roku Alexander Liebreich objął funkcję dyrektora artystycznego i pierwszego dyrygenta Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach.
Rozmawiała Barbara Schabowska
pp

Zobacz więcej na temat: Ludwig van Beethoven MUZYKA opera Ryszard Wagner

Operowe przygody bohaterskiego kusznika

Eufonie. Polska premiera nowego utworu Hanny Kulenty

Zbigniew Pilch: barok jest mi genetycznie bliski [ZOBACZ WIDEO]

"Wybrani' i "Ziemia niczyja". Mocny głos z Ameryki Łacińskiej

Feliks Rybicki - dyrygencki talent, autor muzyki chóralnej i człowiek radia

EnergaCAMERIMAGE: filmy, premiery, gwiazdy, spotkania, warsztaty

Eufonie. Geograficznie, w czasie i przestrzeni - festiwal rozszerza swoją formułę