19:45 nauczyciel życia - władysław tatarkiewicz (1)___pr iii 98177_tr_0-0_112385453b90a60d[00].mp3 Władysław Tatarkiewicz - audycja z archiwalnymi wypowiedziami filozofa oraz wspomnieniami prof. Klemensa Szaniawskiego. (PR, 17.08.1986)
138 lat temu, 3 kwietnia 1886 roku, urodził się prof. Władysław Tatarkiewicz - filozof i historyk filozofii, znawca zagadnień etyki i estetyki. Mistrz następnych pokoleń polskich humanistów.
- Żyłem jakby w dwóch epokach. Urodziłem się w ciężkich warunkach niewoli, gdy uczniów karano za rozmowy w języku polskim. Potem nieoczekiwanie się to zmieniło – mówił w archiwalnym nagraniu Polskiego Radia prof. Władysław Tatarkiewicz. – Morał z tego taki, że nie należy rozpaczać zbyt wcześnie. Mądry Seneka mówił, że za dużo martwi się ten, który martwi się za wcześnie.
Tatarkiewicza cechowała olbrzymia rozległość zainteresowań. Przez wiele lat wykładał historię filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Owocem tych wykładów była pomnikowa, trzytomowa "Historia filozofii". Dzieło znakomite i bardzo poczytne – również poza kręgami zawodowych filozofów.
- Nie znoszę organicznie rzeczy niejasnych i mętnych. "Historia filozofii" jest ujęciem dawnych filozofów z mojego punktu widzenia. Wybrałem to, co zdawało mi się najjaśniejsze, najprostsze i najbardziej przemawiające do zdrowego rozsądku – wspominał prace nad książką.
Władysław Tatarkiewicz zajmował się też historią sztuki. Napisał monografie o Dominiku Merlinim i Łazienkach Królewskich. Interesowała go też estetyka, czego efektem była "Historia estetyki". Wreszcie etyka. Warto tu przywołać dwie książki: "O bezwzględności dobra" i "O szczęściu". Ta ostatnia, ciesząca się wielką popularnością, paradoksalnie była pisana w latach hitlerowskiej okupacji w Warszawie.
Do uprawiania tylu dziedzin nauki niezbędna jest kolosalna erudycja, a prof. Tatarkiewicz był erudytą na miarę dzisiaj niespotykaną. – Potrafił przełożyć na język współczesny teksty filozoficzne z bardzo odległych epok, które z trudnością się takiemu zabiegowi poddają. Był obdarzony ogromną i rzadko spotykaną umiejętnością jasnego wypowiadania myśli – wspominał jego wieloletni uczeń prof. Klemens Szaniawski.
Niektórzy zarzucają Tatarkiewiczowi brak inklinacji do wyjaśnienia zjawisk filozoficznych w kategoriach socjologicznych, do szukania kontekstu społecznego doktryn, którymi się zajmował. W zamian powstała jednak jego własna historia filozofii, osobiste spojrzenie na rozwój myśli europejskiej na przestrzeni wieków.
- Potrafił wykorzystać każdy moment swojego życia. Żył świadomie, jak przystało filozofowi, ale zarazem bez kalkulacji i spontanicznie. To stanowiło przedmiot podziwu jego uczniów, do których się zaliczałem – zakończył filozof.
Władysław Tatarkiewicz zmarł 4 kwietnia 1980 roku.
Posłuchaj audycji z archiwalnymi wypowiedziami prof. Tatarkiewicza i jego uczniów.
mjm
