13 marca 1697 Hiszpanie zdobyli ostatnie niepodległe miasto-państwo Majów – wyspę Tayasal na jeziorze Petén Itzá w Gwatemali.
Historię Majów przedstawiła Eliza Bojarska w audycji z cyklu "Zaginione cywilizacje", nadanej w 1985 roku. Posłuchaj audycji.
Ślady wielkiej kultury
Nazywano ich Grekami Nowego Świata. Majowie zbudowali bowiem na terenie Gwatemali, Hondurasu i południowego Meksyku cywilizację, która wywarła duży wpływ na rozwój tej części kontynentu.
Niektórzy badacze uważali, że kulturę Majów stworzyli emigranci ze starożytnego Egiptu. Zdaniem innych potęga ta wyrosła dzięki przybyszom z Azji. Nie brakowało i takich, którzy twierdzili, że to przybysze z Europy pokonali Atlantyk i osiedlili się na tych terenach.
Jak było naprawdę?
Na karaibskim wybrzeżu Gwatemali, tysiące lat przed Kolumbem osiedliły się plemiona koczownicze. Byli to najprawdopodobniej wędrowcy z bardziej suchych wyżyn i dolin górskich, którzy już umieli wyrabiać gliniane naczynia, prząść i tkać, budować domy z kamienia. Mogli spokojnie oddawać się studiom nad gwiazdami i projektowaniu świątyń. Opracowali złożony system religijny, pojęli mechanizm czasu.
Pierwsze miasta-państwa Majów powstały ok. I wieku n.e. Szczytowy okres rozkwitu kultury Majów nastąpił miedzy IV a VIII stuleciem, w epoce tzw. Starego Państwa. Poza opracowaniem kalendarza, lud żyjący na terenach dzisiejszej Ameryki Środkowej wydał uczonych, którzy odkryli tajemnicę zera matematycznego i opracowali system liczbowy na długo przed wprowadzeniem symbolów arabskich w Europie.
Zabytki ukryte przed światem
Najwspanialsze zabytki Majów przez wiele stuleci ukryte były przed ludzkim okiem. Dopiero w pierwszej połowie XIX wieku zaczęły się badania w Egipcie, Grecji, Azji. Także i na tereny Ameryki Środkowej docierali podróżnicy. Jednym z nich był amerykański archeolog John Stevens, który w 1839 roku dotarł do Copán, wspaniałego zabytku kultury i sztuki Majów. Napisał wówczas: "Miasto ruin leżało przed nami niby barka rozbita na środku morza. Nikt nie wie skąd przybyła, do kogo należała, co spowodowało jej zagładę".
Gdy Stevens dotarł nad brzeg rzeki Copán ujrzał rysujący się wyraźnie wysoki mur kamienny, obrośnięty lianami. Wśród dżungli rozsiane były kolumny, jedne wznoszące się ku niebu, inne powalone lub strzaskane. Powierzchnie pokryte były rysunkami. Oczom jego i innych uczestników wyprawy ukazały się budowle w kształcie piramid sięgające wierzchołków drzew. Z fasad pochylały się głowy jaguarów i jadowitych węży – wizerunki bogów, dla których wzniesione zostały te wspaniałe budowle. Gdziekolwiek podróżnicy skierowali wzrok, napotykali cuda, zamarłe w opuszczonych pomnikach dawnego miasta Copán.
Piramidy i hieroglify
Główny kompleks budowli położony był na szczycie pociętego tarasami wzgórza, zajmującego teren ok. 50 tys. metrów kwadratowych i wznoszącego się na wysokość 40 metrów. To sztuczne wzniesienie zwieńczone było masywną piramidą schodkową. Jednak największym osiągnięciem budowniczych Copán były tzw. schody hieroglifów. Każdy kamień użyty do ich konstrukcji miał na powierzchni głęboko wyryte rysunki, a całe schody obejmowały niemal 2 tys. znaków hieroglificznych. Każda budowla stanowiła zakuty w kamieniu kalendarz.
Palenque – miejsce przybyszów z Kosmosu?
Jedną z tajemnic prehistorycznej kultury Meksyku stanowi płyta na liczącej 10 tys. lat piramidzie w Palenque. Zdaniem części naukowców rysunek na tej płycie przedstawia pojazd międzyplanetarny o napędzie jonowym lub fotonowym, pilotowany przez człowieka. Podobne hipotezy wysunęli uczeni amerykańscy, badający dziwne rzeźby zdobiące Bramę Słońca w Tiahuanaco na terenie państwa Inków. Doszli do wniosku, że niektóre z tych rzeźb przedstawiają także pojazdy kosmiczne.
Badacze są przekonani, że piramida w Palenque nie była świątynia Majów, jak chcieliby tego niektórzy fantaści, ale po prostu sarkofagiem, grobowcem. Zaś rysunki, które są wyryte na budowli to po prostu abstrakcyjne symbole.
Koniec imperium
Świetność starego imperium zaczęła zanikać około IX wieku. Jakie były tego przyczyny? Trzęsienie ziemi, epidemia, fatalne daty, przepowiadające koniec świata, nagłe zmiany klimatu – to tylko niektóre z teorii.
A co jest najbliższe prawdy? Co doprowadziło do upadku wielkiej cywilizacji Majów? Posłuchaj audycji Elizy Bojarskiej z cyklu "Zaginione cywilizacje".
