Oratorium przedstawia dzieje króla Babilonii, który został obalony przez perskiego władcę Cyrusa – o czym przestrzec miała go dłoń wypisująca na ścianie świetliste litery w trakcie uczty, podczas której Baltazar poważył się na świętokradztwo wobec Boga Izraela. "Mene, mene. Tekel. Upharsin" – odczytuje znaki jedyny potrafiący tego dokonać, żydowski prorok Daniel: "Bóg, którego tak obraziłeś, policzył dni twego królestwa i doprowadził je do końca. Zostały zważone czyny i królestwo twe zostało podzielone."
Obrazoburcza uczta Baltazara jest kluczowym momentem dzieła, jednak zawiera ono szereg wątków i charakterystycznych scen (jak urąganie Persom przez obrońców miasta, natchnione modlitwy czy prezentacja militarno-inżynieryjnego podstępu: Cyrus zdobędzie Babilon odwracając bieg Eufratu – co Jennens wyczytał u Ksenofonta). Utwór gra na najróżniejszych emocjach, gdyż Jennens, przygotowując libretto, wykazał się zmysłem dramatycznym godnym największych oper. Mamy więc zestaw wyrazistych i skontrastowanych wobec siebie postaci: pysznego Baltazara, jego pobożną matkę Nitokris, urastającą do rangi Sybilli, godnego Daniela, pragnącego zemsty na królu Gobriasza, szlachetnego i ostatecznie zwycięskiego Cyrusa – a do najważniejszych bohaterów należy też chór, wcielający się raz w Żydów, raz w Babilończyków czy Persów, jednocześnie niekiedy jakby z zewnątrz komentujący akcję, niczym chór greckiej tragedii. Teatr muzyczny najwyższej klasy, ale zaklęty w muzykę koncertową, pozbawioną sceny, narzucającą także pewien dystans i refleksję, z których należy wyciągać wnioski nie tylko dramatyczne, ale i moralizatorskie.
***
Rozmawiał: Marcin Majchrowski
Gość: Ewa Obniska (muzykolożka)
Data emisji: 27.03.2016
Godzina emisji: 21.25
Materiał wyemitowany w audycji "Filharmonia Dwójki"
materiały festiwalu Misteria Paschalia/mm
