Andrzej Munk - gdyby żył, kino byłoby inne

Minęło 50 lat od tragicznej śmierci w wypadku samochodowym jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów. Andrzeja Munka wspominają Andrzej Wajda i Krzysztof Zanussi.

- Był to człowiek, który wyrastał korzeniami z racjonalizmu, z myśli klarownej. Był szalenie inteligentnym artystą. Wiemy, że jest to dla artysty często kulą u nogi, bo inteligencja prowokuje nadświadomość, gdy artysta wie więcej, niż jest w stanie twórczo wyrazić. To był problem Munka, ale Munk pokonał te ograniczenia. Jego talent przeważył – powiedział Krzysztof Zanussi. – Był człowiekiem lewicy, wyrastał z socjalizmu ludzi, którzy chcieli dobrego społeczeństwa, sprawiedliwego spojrzenia na ludzi biednych, upośledzonych społecznie. To było mało rewolucyjnem, nie było elementu wścieklicy, który towrzyszył formacji komunistycznej.  Jego zaangażowanie było głeboko humanistyczne, a nie politykierskie.

- Kino polskie wyglądałoby inaczej – twierdzi krytyk filmowy Andrzej Kołodyński. – Munk drogą własnego rozwoju wewnętrznego poszedłby w kierunku racjonalnym, zimnej oceny bardzo dramatycznych wydarzeń. Ten kierunek zarysował bardzo wyraźnie, ale nie zdołał go pociągnąć, a nie było następców. Nawet jego uczniowie poszli w innym kierunku.

- Andrzej był z nas wszystkich największym artystą – mówi Andrzej Wajda. – On jeden rozumiał, co się dzieje. A to dlatego, że był wychowany w srodowisku socjalistów żoliborskich. Stąd tak łatwo wyprzedzał wydarzenia, jego ironia była odzwierciedleniem jego świadomości. Strata Munka była niepowetowana: kino polskie byłoby inne. Jego filmy na pewno odkryłyby te dziedziny, które nam uciekły, których nie dopatrzyliśmy, nie potrafiliśmy przenieść na ekran.

W Audycji Anny Fuksiewicz usłyszeliśmy także wypowiedzi Jerzego Stefana Stawińskiego (scenarzysty m. in. Eroiki  i Zezowatego szczęścia), Krzysztofa Winiewicza (operatora pracującego przy Pasażerce) oraz samego reżysera.