Andrzej Waśko: "Miasto noży" to świat, który już nie istnieje

Książka Wojciecha Muchy to dokument o życiu krakowskich osiedli w połowie lat 90. - Opowieść nie została zauważona przez profesjonalną krytykę literacką, ale ukazując się w połowie ubiegłego roku wywołała pewien ferment - mówi prof. Andrzej Waśko, literaturoznawca i wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego.

okładka książki

Foto: materiały promocyjne

Posłuchaj

07:58 _PR2_AAC 2021_02_03-16-46-39.mp3 Prof. Andrzej Waśko o "Mieście noży" Wojciecha Muchy 

Akcja powieści rozgrywa się w kilka dni września 1997 roku w Krakowie, a jej bohaterami są młodzi chłopcy. Wchodzą oni w środowisko kibiców, co prowadzi ich w inne rejony.

Z kręgiem przestępczym w książce ściera się jednak niedostępny dla bohaterów świat wyższej próby - Kraków rozumiany jako przyczółek elit, świat „dobrych” liceów, świat akademicki. Według Andrzeja Waśko zderzenie dwóch grup społecznych czyni powieść niezwykle ciekawą.

Dokument czasu i manifest pokolenia

"Miasto noży" – najniebezpieczniejsza powieść o latach 90.?

- Książka została szybko zaszufladkowana jako powieść środowiskowa i polityczna - opowiadał Andrzej Waśko. Literaturoznawca wskazywał jednak, że jest tam więcej warstw, o których warto rozmawiać.

- To jest dokument polskiej transformacji. Zbiorowy portret pokolenia młodzieży polskiej w pierwszych latach III RP - tłumaczył gość audycji. Jak zaznaczył, nie jest to jednak li tylko gawęda o człowieku. - To powieść o zamieszkiwaniu świata - głównym bohaterem oprócz ludzi, są budynki, betonowe osiedla otaczające Kraków - mówił.

Czytaj także:

• "Literatura i Pamięć", czyli pomoc i inspiracja dla nauczycieli
• "Aria czy Barbaria". Pokolenie lat 90. w obecnej kulturze
• "Miasto Noży" Wojciecha Muchy – kawałek mocnej, męskiej prozy

Koloryt miasta

- Literatura urbanistyczna to termin znany głównie w obrębie literatury anglosaskiej, amerykańskiej, ale miał swoich przedstawicieli także w naszym kraju - opowiadał Waśko, który w tej kategorii najchętniej umieściłby Miasto noży Wojciecha Muchy.

Jak tłumaczył gość audycji, literaturę urbanistyczną kojarzymy głównie z Markiem Nowakowskim i jego kontynuatorami - Wojciechem Chmielewskim czy Pawłem Sołtysem.

- Jest to literatura o mieście, jego dzielnicach i mieszkańcach - opowiadał Waśko. Dziś, jak tłumaczył gość audycji, świat utrwalony przez Muchę już nie istnieje, odszedł w przeszłość, gdyż Kraków się zmienił. Jest to jednak zdaniem literaturoznawcy powieść uniwersalna, gdyż miejsca jak te utrwalone na kartach Miasta noży, odkryć można w innych metropoliach.

- Jest u Muchy coś z takiej realistycznej prozy drugiej połowy XIX wieku - opowiadał Waśko, który przy okazji omawiania pozycji wspomina o Grzechach dzieciństwa Prusa. - Przy wszystkich swoich zewnętrznych walorach utworu skandalizującego, czy gangsterskiego, Miasto noży jest w gruncie rzeczy bardzo tradycyjną powieścią - mówił gość audycji. - Odnawia zarówno romantyczne spojrzenie na człowieka, jak i realistyczną technikę pokazywania szarego świata - dodał literaturoznawca.

Czekamy również na Państwa opowieści o książkach, które w tym czasie są "literackimi witaminami". Nasz adres mailowy [e-mail].

***

Tytuł audycji: Literackie witaminy

Prowadziła: Kinga Michalska

Gość: Andrzej Waśko (literaturoznawca)

Data emisji: 3.02.2021

Godzina emisji: 16.45