Wojciech Kudyba: to lektura z pytaniem o uwarunkowania, które tworzą społeczeństwa

Satyra na różne odmiany konformizmu. W "Literackich witaminach" obraz gorzko uśmiechniętego Leopolda Tyrmanda i cień smutnej powagi unoszący się nad książką "Chack. Gracze. Opowieść o szulerach" Włodzimierza Boleckiego.

Zdjęcie ilustracyjne

Foto: Shutterstock

Posłuchaj

09:37 PR2_MPLS 2021_02_08-16-47-02_Literackie_witaminy_Tyrmand.mp3 "Cywilizacja komunizmu" L. Tyrmanda (Literackie witaminy / Dwójka)

"Cywilizacja komunizmu" 

– Tyrmand przysłał mi jedną ze swoich książek, chyba najmniej znaną – "Cywilizacja komunizmu". Pozycja zasługuje na uwagę. Mamy tam do czynienia z Tyrmandem humorystą, prześmiewcą i kpiarzem. Humor zaczyna się już na poziomie spisu treści. Czytamy w nim m.in. "Jak się urodzić?", "Jak umrzeć?", "Jak się przeciwstawiać?", "Jak kupować?". Wygląda na to, że Tyrmand chce nam dać podręcznik dobrego życia. To gra z konwencją – opowiada Wojciech Kudyba, poeta, krytyk, historyk literatury.

Andrzej Waśko: "Miasto noży" to świat, który już nie istnieje

– Tyrmand dokonuje pewnej parodii. Ostatecznie w rozdziale zatytułowanym "Jak być kobietą?" wcale nie znajdziemy planu realizacji ideału kobiety w PRL-u. Dowiemy się jednak, w jaki sposób komunizm degradował model kobiecości i uniemożliwiał jej podkreślanie. Tyrmand pokazuje również plan wychowawczy w PRL-owskich szkołach. Zaznacza, że człowiek wychowywany jest tak, żeby słuchać, a nie mówić. Jak zauważa, jeśli już musi mówić, to tylko zgodnie z ideą – kontynuuje gość "Literackich witamin". 

 "Chack. Gracze. Opowieść o szulerach"

– Ta książka koresponduje z przekazem Tyrmanda. Działalność Chacka to tylko pretekst. W centrum uwagi Boleckiego jest całe szerokie tło, rozwijane dzięki dygresjom. Autor maluje je w ciemnych barwach. Podąża tropem krytyków oświecenia, którzy po II wojnie światowej zwracali uwagę na konsekwencje racjonalizmu, w tym racjonalnej zbrodni. Bolecki pokazuje mechanizmy wielkiej polityki. Zwraca uwagę na Rosję, która za pomocą strachu i pieniędzy potrafiła zbudować sieć agentów oraz stronnictwo wpływowych magnatów. Podobnie jak u Tyrmanda, książka kończy się gorzką refleksją. Bolecki zauważa, że polityka jest grą, w której udział biorą różni ludzie. Wielu z nich to po prostu szulerzy – podsumowuje Kudyba. 

Czekamy również na Państwa opowieści o książkach, które w tym czasie są "literackimi witaminami". Nasz adres mailowy [e-mail].

***

Tytuł audycji: Literackie witaminy

Prowadziła: Dorota Gacek

Gość: Wojciech Kudyba (poeta, krytyk, historyk literatury)

Data emisji: 8.02.2021

Godzina emisji: 16.45