Hiraeth. Antonina Nowacka w poszukiwaniu głosu

Z jakiej materii złożony jest głos? Czy łagodność i wrażliwość to cechy, które powinniśmy bardziej cenić? Jakie uczucia budzi w nas przyroda - ta kojąca i ta monumentalna? Czy cyfrowość zmienia ludzką percepcję? I jak dostrzec baśniowość w codziennym świecie?  W Nocnej Strefie gości Antonina Nowacka - wokalistka, kompozytorka, artystka dźwiękowa i wizualna, badaczka głosu.

Antonina Nowacka

Foto: Riccardo_Caspani

Podróżując po całym świecie, artystka eksperymentuje z elektroniką, dźwiękami aparatu mowy, mową bez słowa, nastrojami, a także przestrzeniami, w których rozchodzą się dźwięki i przestrzeniami, które same wybrzmiewają swoimi własnymi dźwiękami. Obdarzona unikalnym głosem, czerpiąca z różnych tradycji wokalnych, od lat tworzy hipnotyzujące, subtelne i minimalistyczne pejzaże dźwiękowe inspirowane naturą, przestrzenią, snami i pozaziemskimi wydarzeniami. 

Właśnie ukazała się nowa płyta Antoniny, już druga stworzona w duecie z duńską artystką Sofie Birch. "Hiraeth" to kąpiel w ciepłych dźwiękach, mała wędrówka po leżącym w Sudetach Sokołowsku, oparta na instrumentach akustycznych, głosach, dźwiękach otoczenia i delikatnych przetworzeniach elektronicznych.

 

Z Antoniną Nowacką rozmawiamy o przyrodzie, która inspiruje, o pamięci kryjącej się w głosie, o magii drewna, o surrealizmie wokół nas, o przyjemności płynącej z obserwowania kręcącej się taśmy, o porozumieniu bez słów, o miejscach na końcu świata, o śpiewaniu w pustych kościołach i na polanach.

 

Antonina Nowacka i Sofie Birch tworzą muzykę z dala od zgiełku miast, blisko przyrody. Ich album „Hiraeth” powstał w Sokołowsku, w Górach Suchych, gdzie przez kilka dni rejestrowały improwizacje z udziałem otaczającego je świata. Dla obu artystek kontakt z naturą nie jest jedynie estetyczną inspiracją, ale fundamentem procesu twórczego.

- Zarówno ja, jak Sofie, mamy uwielbienie do natury i do spędzania czasu w naturze, do grania muzyki w naturze. To jest takie naturalne środowisko naszej muzyki. Chciałybyśmy nagrać te nowe utwory w jakiejś przestrzeni naturalnej, żeby natura była też słyszalna – mówi Nowacka.

Odkryłam, że głos jest takim przewodnikiem po przestrzeni. On sam wie, gdzie ma iść, żeby dotknąć tych zakamarków.

Na nagraniach artystek słychać ptaki, owady, wiatr, a czasem – ciszę, przerywaną przypadkowym szelestem.

- Był taki moment, że pojechałyśmy do lasu i w tym lesie był wiatr, dość silny. Miałyśmy harfę i ta harfa zaczęła jakby sama grać. To było niesamowite!

Artystki zdecydowały się na skrajny minimalizm środków – głosy, gitara, cytra, harfa. Zrezygnowały z cyfrowych narzędzi, stawiając na nagrania analogowe.

- Dźwięk taśmy jest najlepszej jakości, jaki tylko można nagrać. Jest ciepły, wyraźny, ale też nienarzucający się. Ten magnetofon też narzucał nam tempo. Wszystko działo się w realnym czasie, bez edycji. To było jak przeciwwaga do tego, co oferuje świat cyfrowy. Nagrywanie na magnetofon to proces hipnotyzujący. Można patrzeć jak przewija się taśma, mechanicznie ją spowolnić. W pewnym sensie dotknąć dźwięku – opowiada Antonina Nowacka.

Głos – jego cielesność, zasięg i relacja z przestrzenią – stanowi najważniejsze narzędzie wyrazu.

- Jest przewodnikiem po przestrzeni. Sam wie, gdzie ma iść, żeby dotknąć różnych zakamarków – wspomina artystka.

Dla Nowackiej głos staje się formą kontaktu ze sobą: „Zaczęłam postrzegać głos jako narzędzie do odkrywania nie tylko przestrzeni fizycznych, ale też wewnętrznych, jako coś, co wydarza się na zewnątrz mnie, jak pole wyładowań, chmurę, którą kształtuję, jak bardzo eteryczną materię. Gdy śpiewam, mam wrażenie, że się obnażam. To wymaga dużej odwagi, ale chcę to robić, sprawia mi to radość i wiem, że mogę tym zainspirować ludzi, żeby nie bali się swojej wrażliwości”.

Playlista audycji:

1. Sofie Birch & Antonina Nowacka - Heart of a Waterfall ["Hiraeth", Unsound 2025]
2. Sofie Birch & Antonina Nowacka - Stars on the ground ["Hiraeth", Unsound 2025]
3. Antonina Nowacka - KOGUT 2 ["Vocal Sketches from Oaxaca", Café OTO/TakuRoku 2021]
4. Sofie Birch & Antonina Nowacka - Hiraeth ["Hiraeth", Unsound 2025]
5. Sofie Birch & Antonina Nowacka - Collecting eyes ["Hiraeth", Unsound 2025]
6. Éliane Radigue - L'Île re-sonante ["L'Île re-sonante", INA grm 2021]
7. Kirk Barley - Island ["Landscapes", 33-33 2019]
8. Kirk Barley - Ark ["Landscapes", 33-33 2019]
9. Kirk Barley - Bathe Pt3 ["Landscapes", 33-33 2019]
10. Mamman Sani - Samari Da Yan Matan ["Unreleased Tapes 1981-1984", Sahel Sounds 2015]
11. Felicia Atkinson - This is the gate ["Everything Evaporate", Shelter Press 2020]

Antonina Nowacka i Hanna Szczęśniak w studiu nagraniowym

 

***

Tytuł audycji: Nocna strefa 

Prowadziła: Hanna Szczęśniak

Gościni: Antonina Nowacka

Data emisji: 5.08.2025

Godzina emisji: 22.30