Jednym z opisywanych przez Czapskiego współpracowników był Jerzy Stempowski, ps. "Paweł Hostowiec". Jest on autorem tomów esejów i szkiców z podróży "Pan Jowialski i jego spadkobiercy", "Chimera jako zwierzę pociągowe", "Eseje dla Kassandry", "Ziemia berneńska", "Zapiski dla zjawy", "Od Berdyczowa do Rzymu".
Jerzy Stempowski pseud. Paweł Hostowiec - nagrania Radia Wolna Europa>>>>
W latach 1954-1969 na łamach "Kultury" Stempowski publikował teksty z cyklu "Notatnik niespiesznego przechodnia", które znalazły się w dwóch tomach wydanych przez Bibliotekę "Więzi" w 2012 roku. Używał wielu pseudonimów, m.in. Paweł Hostowiec, Leon Furatyk i B. Serafin.
Nie uległ nienawiści
Był człowiekiem o niezwykłej erudycji i rozległych zainteresowaniach, często podróżował, znał wiele kultur i języków, przetłumaczył m.in. powieść Borysa Pasternaka "Doktor Żywago". Od 1940 roku mieszkał w Szwajcarii. Do Polski nigdy nie powrócił.
Stempowski nie uległ nienawiści do Niemców po traumie II wojny światowej. Wcześnie zafascynował się atmosferą panującą w Niemczech na początku XX wieku. Dla studiów w Monachium porzucił Kraków. Analizował dojście Adolfa Hitlera do władzy, podejmował próby dialogu z zachodnimi sąsiadami po roku 1945.
Pod spokojem było wszystko
- W tym człowieku był pozorny spokój. Pod spodem była i rozpacz, i niepokój, i wszystko - opowiadał Józef Czapski. - Po wojnie zaraz wyjechał do Niemiec, żeby zobaczyć, jak te Niemcy wyglądają. Miał tylko rucksack (plecak - przyp. red.) na plecy i nic więcej. Nocował na jakimś dachu rozbitym, w śniegu. Miał swój rucksack, tak że się nie skarżył wcale.
Józef Czapski - serwis specjalny >>>>
W tych domach zetknął się z Polakami i Ukraińcami, do których miał zawsze sentyment. - Opisał, o czym ci ludzie marzą pod porwanymi kocami, w tych domach. Wszyscy wygnani - mówił Czapski. - Może się im przypomina dźwięk ich rzek, wszystkich polskich rzek kresowych.
Czytaj także:
27:19 Ślady pamięci Dwójka 30 styczeń 2023 17_29_54.mp3 Józef Czapski - gawędziarz (Ślady pamięci/Dwójka)
O sobie samym Stempowski mówił "niespieszny przechodzień", "samotny wędrowiec". Był jednym z najprzenikliwszych obserwatorów historycznych przemian XX wieku, nie ulegał historycznym i politycznym uproszczeniom, schematom myślenia lub resentymentom.
***
Tytuł audycji: "Ślady pamięci"
Prowadzili: prof. Rafał Habielski i Andrzej Mietkowski
Data emisji: 30.01.2023
Godzina emisji: 17.30
