- Jednym z pierwszych, który widział masowe groby w Katyniu, był Józef Mackiewicz.
- Z powodu zarzutów o kolaborację z Niemcami po wojnie został odtrącony przez część polskiej emigracji i środowisk Armii Krajowej.
- Decyzją Sejmu RP Józef Mackiewicz był jednym z patronów 2022 roku.
Józef Mackiewicz – niezwykły pisarz, samotnik z Monachium, autor wspaniałych powieści: "Kontra", "Droga donikąd", "Nie trzeba głośno mówić", "Lewa wolna", "Sprawa pułkownika Miasojedowa", ale także drapieżniej publicystyki: "W cieniu krzyża", "Watykan w cieniu czerwonej gwiazdy", "Zwycięstwo prowokacji".
Wyklęty w PRL, izolowany na emigracji
W PRL, z powodu swoich zdecydowanie antysowieckich poglądów, był całkowicie skazany na zapomnienie. Nie miał też łatwego życia na emigracji.
- Dla niektórych środowisk był osobą, którą należało eliminować z życia publicznego, a nie z nią polemizować. Był osobą narażona na cały szereg trudności, i jeśli chodzi o publikację swoich tekstów, i jeśli chodzi o konsekwencje w życiu codziennym. On płacił bardzo określoną cenę za swoje poglądy. Tą ceną było właśnie to, że w Radiu Wolna Europa on i jego brat Stanisław po prostu nie istnieli. Nie istnieli tak dalece, że w momencie, gdy w przeglądach prasy występowały utwory Józefa Mackiewicza, były one pomijane milczeniem - opowiadał prof. Rafał Habielski.
Józef Mackiewicz skazany na śmierć i uniewiniony
Józef Mackiewicz urodził się 1 kwietnia 1902 roku w Petersburgu w polskiej rodzinie szlacheckiej. W roku 1907 przenieśli się do Wilna, gdzie trzy lata później Józef rozpoczął naukę w gimnazjum. Pracę dziennikarską rozpoczął na początku lat 20., kiedy to zaczął publikować pierwsze artykuły w wileńskim dzienniku "Słowo". Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, był zagorzałym przeciwnikiem Sowietów. Kiedy w roku 1939 wkroczyli do Wilna, uciekł do Kowna. Podczas II wojny światowej jego losy były dramatyczne.
Na przełomie lat 1942/1943 sąd specjalny Armii Krajowej skazał go na karę śmierci za kolaborację z Niemcami. Sergiusz Piasecki odmówił jednak wykonania wyroku, a ppłk Aleksander Krzyżanowski, komendant Okręgu Wileńskiego, zdecydował o jego uniewinnieniu. Mackiewicz brał udział w ekshumacji polskich oficerów w Katyniu. Kiedy Armia Czerwona znów wkroczyła do Polski, raz jeszcze opuścił Wilno, a następnie przez Warszawę, Kraków, Wiedeń, Rzym wyjechał do Londynu.
28:45 Dwójka slady pamieci 2.10.2023.mp3 Józef Mackiewicz - persona non grata w Radiu Wolna Europa (Ślady pamięci/Dwójka)
29:54 2023_10_09 17_29_08_PR2_Slady_Pamieci.mp3 Józef Mackiewicz - persona non grata w Radiu Wolna Europa. Część 2 (Ślady pamięci/Dwójka)
24:27 Dwójka slady pamieci 16.10.2023.mp3 Józef Mackiewicz - persona non grata w Radiu Wolna Europa. Część 3 (Ślady pamięci/Dwójka)
Od roku 1955 Józef Mackiewicz mieszkał w Monachium. Tam zmarł, 31 stycznia 1985 roku. Decyzją Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej rok 2022 ustanowiono Rokiem Józefa Mackiewicza.
***
Tytuł audycji: Ślady pamięci
Prowadzili: prof. Rafał Habielski i Andrzej Mietkowski
Data emisji: 2, 9 i 16.10.2023
Godzina emisji: 17.30
pg/mo
