Józef Czapski - gawędy o ludziach "Kultury"

Ostatnia aktualizacja: 30.01.2023 18:55
- Był wspaniałym gawędziarzem i wspominkarzem, zawsze życzliwym wobec ludzi i wiele pamiętającym, czego dowodem jest cała seria wypowiedzi o osobach, mniej lub bardziej związanych z paryską "Kulturą" - mówił o Józefie Czapskim w audycji "Ślady pamięci" prof. Rafał Habielski.
Jerzy Stempowski
Jerzy Stempowski Foto: CC0

Jednym z opisywanych przez Czapskiego współpracowników był Jerzy Stempowski, ps. "Paweł Hostowiec". Jest on autorem tomów esejów i szkiców z podróży "Pan Jowialski i jego spadkobiercy", "Chimera jako zwierzę pociągowe", "Eseje dla Kassandry", "Ziemia berneńska", "Zapiski dla zjawy", "Od Berdyczowa do Rzymu".

Jerzy Stempowski pseud. Paweł Hostowiec - nagrania Radia Wolna Europa>>>>

W latach 1954-1969 na łamach "Kultury" Stempowski publikował teksty z cyklu "Notatnik niespiesznego przechodnia", które znalazły się w dwóch tomach wydanych przez Bibliotekę "Więzi" w 2012 roku. Używał wielu pseudonimów, m.in. Paweł Hostowiec, Leon Furatyk i B. Serafin.

Nie uległ nienawiści

Był człowiekiem o niezwykłej erudycji i rozległych zainteresowaniach, często podróżował, znał wiele kultur i języków, przetłumaczył m.in. powieść Borysa Pasternaka "Doktor Żywago". Od 1940 roku mieszkał w Szwajcarii. Do Polski nigdy nie powrócił.

Stempowski nie uległ nienawiści do Niemców po traumie II wojny światowej. Wcześnie zafascynował się atmosferą panującą w Niemczech na początku XX wieku. Dla studiów w Monachium porzucił Kraków. Analizował dojście Adolfa Hitlera do władzy, podejmował próby dialogu z zachodnimi sąsiadami po roku 1945.

Pod spokojem było wszystko

- W tym człowieku był pozorny spokój. Pod spodem była i rozpacz, i niepokój, i wszystko - opowiadał Józef Czapski. - Po wojnie zaraz wyjechał do Niemiec, żeby zobaczyć, jak te Niemcy wyglądają. Miał tylko rucksack (plecak - przyp. red.) na plecy i nic więcej. Nocował na jakimś dachu rozbitym, w śniegu. Miał swój rucksack, tak że się nie skarżył wcale.

Józef Czapski - serwis specjalny >>>>

W tych domach zetknął się z Polakami i Ukraińcami, do których miał zawsze sentyment. - Opisał, o czym ci ludzie marzą pod porwanymi kocami, w tych domach. Wszyscy wygnani - mówił Czapski. - Może się im przypomina dźwięk ich rzek, wszystkich polskich rzek kresowych.

Czytaj także:

Posłuchaj
27:19 Ślady pamięci Dwójka 30 styczeń 2023 17_29_54.mp3 Józef Czapski - gawędziarz (Ślady pamięci/Dwójka)

 

O sobie samym Stempowski mówił "niespieszny przechodzień", "samotny wędrowiec". Był jednym z najprzenikliwszych obserwatorów historycznych przemian XX wieku, nie ulegał historycznym i politycznym uproszczeniom, schematom myślenia lub resentymentom.

***

Tytuł audycji: "Ślady pamięci"

Prowadzili: prof. Rafał Habielski i Andrzej Mietkowski

Data emisji: 30.01.2023

Godzina emisji: 17.30

Czytaj także

Zamach na prezydenta Narutowicza. "Zabójca miał kamienną twarz"

Ostatnia aktualizacja: 19.12.2022 20:10
- Prezydenta trzymało kilka osób w pozycji półleżącej na króciutkiej ławeczce, gdzie jedna trzecia jego potężnego wzrostu nie mogła znaleźć miejsca. "Połóżmy go na podłodze" powiedziałam. Uklękłam i oparto go o mnie klęczącą. U stóp prezydenta siedział na krześle zabójca. Oficer biały jak papier trzymał mu łokcie skręcone w tył. "Proszę mnie nie szarpać, nie będę uciekał" powiedział zabójca. Miał twarz kamienną, nie patrzył na zabitego - tak zamach na Gabriela Narutowicza wspominała Kazimiera Iłłakowiczówna.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Czapski - piórem i "Kulturą"

Ostatnia aktualizacja: 23.01.2023 18:55
- Przy każdej nadarzającej się okazji, a i bez okazji, rząd w Warszawie zwracał się do władz francuskich, żeby coś z "Kulturą" zrobić, żeby ją zakneblować, zlikwidować, wyrzucić - mówił w audycji "Ślady pamięci" prof. Rafał Habielski.
rozwiń zwiń