Rok Pawła Edmunda Strzeleckiego. To on nazwał Górę Kościuszki

Rok 2023 jest Rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego. Zapisał się w historii jako wybitny odkrywca, podróżnik, geolog i badacz, który zdobył i nadał nazwę Kościuszko - najwyższej górze w Australii.

Hrabia Paweł Edmund Strzelecki.

Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

• Paweł Edmund Strzelecki jest jednym z patronów roku 2023. 
• Na kartach historii świata zapisał się jako podróżnik, badacz, odkrywca. 
• To dzięki polskiemu odkrywcy świat dowiedział się o wyjątkowych gatunkach zwierząt i roślin, niebanalnych krajobrazach czy wzniesieniach kontynentu.
• Paweł Strzelecki zdobył i nazwał Górę Kościuszki.
• Irlandczycy i Australijczycy do dziś pamiętają o odkrywcy. Poznań, w którego skład dziś wchodzi rodzinna wieś geografa, również przypomina o tej wybitnej postaci.  

Wśród siódemki wybitnych Polek i Polaków wybranych na patronów roku 2023 jest Paweł Edmund Strzelecki,
urodzony w Głuszynie podróżnik, odkrywca, który okrążył Ziemię w celach naukowych. Odkrył złoto w Australii na dekady przed wybuchem gorączki złota w Kalifornii. Uratował od śmierci głodowej 200 tysięcy irlandzkich dzieci. Jego imię nosi 30 nazw geograficznych, gatunek eukaliptusa, a nawet populacja koali występująca w okolicach Melbourne. 

Rok Pawła Edmunda Strzeleckiego. Kim był Paweł Edmund Strzelecki?

6 października minęła 150. rocznica jego śmierci. Dziś możemy nazwać Pawła Edmunda Strzeleckiego nieformalnym ambasadorem Polski za granicą, szczególnie w Australii i Irlandii. 

- Podczas swych podróży był w Australii, a po powrocie z niej wydał książkę, która okazała się naukowym bestsellerem. Z tego wyrasta jego popularność i znaczenie w środowisku londyńskim - mówi Przemysław Matusik z Wydziału Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. - W pierwszej połowie XIX wieku, zwłaszcza w takich dziedzinach jak geografia, było jeszcze całe mnóstwo obszarów znaczonych na mapach białymi plamami. On to wykorzystał i odniósł sukces. Nie chodziło tylko o podróż przez australijski kontynent, ale o jego opis, który Paweł Edmund Strzelecki zrobił w sposób niezwykle profesjonalny, tak jak wymagał ówczesny poziom nauki. 

Posłuchaj

07:48 czwórka czwórka do kwadratu 08.10.2023.mp3 Paweł Edmund Strzelecki - wieli polski odkrywca (Czwórka do kwadratu/Czwórka)

 

Co odkrył Paweł Strzelecki?

To dzięki polskiemu odkrywcy świat dowiedział się o wyjątkowych gatunkach zwierząt i roślin, niebanalnych krajobrazach czy wzniesieniach kontynentu - najwyższe z nich odkrywca nazwał Górą Kościuszki i tak zostało do dziś. 

- Druga sprawa to jego zaangażowanie w zwalczanie głodu w Irlandii. Irlandia dotknięta została w latach 1845 -49 ogromną klęska głodu, która wynikała m.in. z zarazy ziemniaczanej, a także z zaniechań władz brytyjskich - mówi rozmówca Szymona Majchrzaka. - Strzelecki staje wtedy na czele komitetu pomocy dla głodującej Irlandii. To on rozdziela środki pomocowe. Za swoje zasługi został odznaczony przez królową Wiktorię, a Irlandczycy wpisali go do galerii bohaterów narodowych. 

Poznań pamięta o Strzeleckim

O Strzeleckim przypomina dziś sobie także Poznań. Zadbała o to Danuta Książkiewicz-Bartkowiak z Wirtualnego Muzeum Historii Poznania "Cyryl". - Dziś rodzinna wieś odkrywcy jest dzielnicą Poznania. Niedługo w internecie będzie można poznać mniej oficjalną, a bardziej prywatną historię Strzeleckiego - zdradza. - Przygotowujemy kolekcję materiałów opowiadającym o tym wielkim Polaku. Zaprezentujemy m.in. fragmenty pamiętników Adyny Turno, wielkiej, niespełnionej miłości Strzeleckiego. Para przez wiele lat korespondowała ze sobą. Strzelecki opisywał Adynie swoje podróże. Te listy były pełne emocji - dodaje. 

Danuta Książkiewicz-Bartkowiak zdradza, że dziś fascynuje się tworzeniem tej polskiej historii Strzeleckiego. Podkreśla, że odkrywca w rodzinnym kraju jest kompletnie nieznany i warto to zmienić. - Myślę, że wynika to z tego, że Paweł Edmund Strzelecki opuścił Polskę jako dwudziestoparolatek i nigdy do kraju nie wrócił - ocenia. - My w Poznaniu opowiadamy jego historię na nowo, by go osadzić w rodzinnym środowisku. 

Decyzją sejmu, a także Rady Miasta Poznań rok 2023 został nazwany Rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego. - Staraliśmy się zrobić wszystko by pamięć o Pawle Edmundzie Strzeleckim była żywa wśród mieszkańców Poznania, ale też Polski i Australii - mówi Iwa Ulatowska z Urzędu Miasta Poznań. - Podjęliśmy współpracę z Kościuszko Heritage - organizacją charytatywną, która w Australii promuje sławne polskie postacie. 

W ostatnich miesiącach w Poznaniu i Australii nie brakowało wydarzeń związanych z Pawłem Edmundem Strzeleckim i jego odkryciami. Były wystawy, wycieczki, odwiedziny australijskich gości w Poznaniu, a nawet jeden z pociągów PKP otrzymał imię Pawła Edmunda Strzeleckiego. - Wisienką na torcie była projekcja multimedialna z muzyką, mapping na placu Kolegiackim - opowiada przedstawicielka Poznania. - Była to wyjątkowa 40-minutowa podróż śladami Strzeleckiego, szczególnie tropami po Australii. W polskie wydarzenia upamiętniające odkrywcę mocno włączyła się też Rada Osiedla Głuszyno. Zainteresowanych i tych, którzy mają taką możliwość, zapraszamy też na grudniowy galowy koncert, który odbędzie się w Australii.  

***

Tytuł audycji: Czwórka do kwadratu

Prowadzi: Piotr Firan

Materiał: Szymon Majchrzak 

Data emisji: 07.10.2023

Godzina emisji: 15.14

pj/ans