Día de Muertos. "Dzień Zmarłych w Meksyku to święto życia"

Ostatnia aktualizacja: 01.11.2023 17:00
- Mówiąc o Día de Muertos, nie mówimy o jednej uniwersalnej tradycji, bo w różnych regionach Meksyku panują różne zwyczaje - mówi dziennikarka Ola Synowiec. - Mam jednak wrażenie, że Dzień Zmarłych w Meksyku przeżywa wielkie odrodzenie. A przyczyniły się do tego wpisanie święta na listę UNESCO i filmy takie jak "Coco". 
Dia de Muertos w Meksyku - doroczna parada z okazji Dnia Zmarłych. Meksykańskie święto jest obecnie obchodzone 1 i 2 listopada.
Dia de Muertos w Meksyku - doroczna parada z okazji Dnia Zmarłych. Meksykańskie święto jest obecnie obchodzone 1 i 2 listopada. Foto: Fatima Reyes 13/Shutterstock.com
  • Día de Muertos to meksykańskie święto, podczas którego upamiętnia się nieżyjących bliskich.
  • Meksykanie hucznie celebrują to święto - biorą udział w kolorowych paradach i festynach.
  • Jednym z symboli Dia de Muertos jest czaszka - maluje się ją na twarzach, w tym kształcie robi się też słodycze.
  • Meksykanie przygotowują też "ofrendy" czyli ołtarzyki ku czci zmarłych, które ozdabiają aksamitkami.
  • W 2008 roku święto Día de Muertos zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. 

W polskiej tradycji początek listopada to czas zadumy i wspomnień o zmarłych. Odwiedzamy groby i palimy znicze. W tym samym czasie Meksykanie kupują wykonane z cukru małe słodycze imitujące ludzkie czaszki, przygotowują "ofrendy" czyli ołtarzyki ku czci zmarłych i hucznie celebrują święto na licznych festynach i paradach.

Día de Muertos - święto życia

- Symbol czaszki przypomina o tym, że wobec śmierci wszyscy jesteśmy równi. Ale przez to, że w Meksyku czaszki są uśmiechnięte i kolorowe, to w pewnym sensie "osładzają" lęk przed końcem - opowiada gość Czwórki. - Często w mediach pojawia się określenie, że Día de Muertos to "festiwal śmierci". Takie porównania w Meksyku nie padają i dla mnie są zupełnie nietrafione, bo czaszki są przede wszystkim przypomnieniem o życiu. Jeśli już mamy mówić o festiwalu, to Día de Muerto jest festiwalem życia.

Posłuchaj
15:50 CZWÓRKA Czworka do piatej - meksyk 01.11.2023.mp3 Dlaczego czaszka stała się narodowym totemem Meksyku i jakie są zwyczaje związane z Día de Muertos? (Czwórka do piątek/Czwórka)

Czaszki do jedzenia

W trakcie Día de Muertos kolorowe czaszki pojawiają się w domach, w witrynach sklepów oraz na twarzach mieszkańców Meksyku. - Makijaż na "Catrinę" lub na "Catrina" stał się jednym z symboli tego święta. Podobnie jak słodycze w kształcie czaszki, które są robione z cukru, a ostatnio także z czekolady - dodaje gość Czwórki. - Takie czaszki można ustawić na ołtarzu dla zmarłych albo podarować bliskiej osobie z jej imieniem na czole. To jest tradycyjny, meksykański ornament, który nie ma znaczenia religijnego.


Día de Muertos: ołtarz dla dusz zmarłych Día de Muertos: ołtarz dla dusz zmarłych

Jak powstają ołtarze dla zmarłych?

Ola Synowiec przez dziewięć lat mieszkała w Meksyku. Jest pisarką, dziennikarką i latynoamerykanistką. Pisze przewodniki po tym kraju i prowadzi Mexico Magico Blog. - Podobnie jak w wielu innych kulturach, Meksykanie też wierzą, że w tym czasie dusze wracają na ziemię, żeby spotkać się z bliskimi. Dlatego na ołtarzu - oprócz zdjęć osób zmarłych - stawia się też ich ulubione potrawy - mówi. - Gotując je, można odnieść wrażenie, że zmarli siedzą w drugim pokoju i czekają na posiłek. Wydaje mi się, że jest w tym metafizyka i odrobina magii, i nawet jeśli ktoś jest zatwardziałym realistą, daje się temu ponieść.

COCO - polski zwiastun | Disney Polska

Wpisany od 2008 r. na listę niematerialnego dziedzictwa Unesco Día de Muertos, nie jest nowym świętem, a jego korzenie sięgają jeszcze epoki prekolumbijskiej. Po przybyciu hiszpańskich kolonizatorów z czasem "złączyło się" ono w kalendarzu z dniem Wszystkich Świętych, a obrzędy mu towarzyszące zaczęły odbywać się w miejscach kultu: kościołach, kaplicach i na cmentarzach.

Zobacz także:

Aksamitki zamiast chryzantem

Z okazji Dni Zmarłych, które w Meksyku obchodzi się 1 i 2 listopada, groby ozdabia się aksamitkami, czyli kwiatami cempasúchil, które podobnie jak chryzantemy w Polsce są kwiatami sezonowymi. - W Meksyku istnieje przekonanie, że ze wszystkich zmysłów zmarli mają najbardziej wyczulony węch. Aksamitki bardzo intensywnie pachną i to po tym zapachu mogą oni trafić na swój ołtarz na ziemi - dodaje rozmówczyni Weroniki Puszkar.

Obchody Dnia Zmarłych w Meksyku Obchody Dnia Zmarłych w Meksyku

Meksyk na Bielanach. Wystawa Oli Synowiec

Ola Synowiec jest także autorką wystawy "Hola! Meksyk w fotografii", którą można  teraz oglądać w Bielańskim Ośrodku Kultury w Warszawie. Odwiedzając ekspozycję mamy szansę dowiedzieć się, dlaczego czaszka stała się narodowym totemem Meksyku i co wspólnego z obchodami Día de Muertos mają Aztekowie, Hiszpanie, a co wspólnego ma James Bond. Wystawa będzie czynna do 24 listopada 2023 roku.

***

Tytuł audycji: Czwórka do piątej

Prowadzi: Weronika Puszkar

Gość: Ola Synowiec (dziennikarka, pisarka, miłośniczka Meksyku)

Data emisji: 01.11.2023

Godzina emisji: 14.15

kul