- Czym jest dziewczyńskość?
- Pippi Pończoszanka i Ania z Zielonego Wzgórza - model współczesnej girl.
- Dziś dziewczyny próbują definiować dziewczyńskość na nowo, przyglądają się obowiązującej kulturze i albo akceptują to, co jest dla nich dobre, albo buntują się przeciwko temu, czego nie chcą.
- Czym różni się dziewczyńskość od kobiecości?
- Jakie jest współcześnie miejsce kobiet w filmach?
Dziewczyńskość w nauce pojawiła się już w latach 40. XX wieku. W potocznym rozumieniu mówimy o niej od około dwóch, dwóch i pół dekady. Badania zajmujące się tym tematem to badania feministyczne, genderowe i kulturowe. - Dla nich tematem jest postrzeganie dziewczyny przez pryzmat kulturowo-społeczny. Dziewczyna i dziewczyńskość funkcjonują w kulturach o różnych wartościach, tradycjach i sposobach widzenia roli społecznej - wyjaśnia dr Małgorzata Bulaszewska, kulturoznawczyni, medioznawczyni, filmoznawczyni. - Dziewczyńskość w różnych kulturach może znaczyć coś innego. To zespół cech, które mówią o tym, jak dziewczyna się zachowuje, jakie ma wartości, role społeczne postrzegane przez społeczeństwo i przez kulturę, ale także to jak ona sama widzi siebie i swoją rolę społeczną - dodaje.
Pippi i Ania z Zielonego Wzgórza - to nasze girls
Współcześnie dziewczyny widzą siebie inaczej, niż ich rówieśniczki z lat 60. czy 70. Jednak już wtedy i wcześniej możemy szukać pierwszych girls. - Taka postacią jest Pippi Pończoszanka - to pierwsza dziewczyna. Nieco inna, ale też przyciągająca jest też Ania z Zielonego Wzgórza - wymienia gościni Marty Zinkiewicz. - One nie poddawały się wzorcom mainstreamu. Dziewczyńskość współczesna definiuje siebie samą w kontekście mainstreamu kulturowego, czasami akceptując pewne wyzwania, a czasem buntując się przeciwko nim. Pippi i Ania to są nasze Girls, które definiują dziewczyńskość w kulturze.
21:49 czwórka girls talk 01.07.2024 swps 20.11.mp3 O dziewczyńskości opowiada dr Małgorzata Bulaszewska, kulturoznawczyni, medioznawczyni, filmoznawczyni (Girls'talk/Czwórka)
Dziewczyńskość - wybór, akceptacja i bunt
Nieco innym fenomenem jest Barbie, która w Polsce zyskała popularność w swoim różowym okresie, w latach 80. Należy pamiętać, że była stworzona w Stanach, pod koniec lat 50. Na tamten czas była postacią bardzo nowoczesną, bardzo wyzwoloną. - Przede wszystkim była dziewczyną przyjaciółką dziewczyn i dziewczynek, kobietą, która potrafi sama na siebie zarobić, a rola kobiet w USA w tamtym czasie była bardzo inna - zaznacza ekspertka.
Dziś dziewczyny próbują definiować dziewczyńskość na nowo, przyglądają się obowiązującej kulturze i albo akceptują to, co jest dla nich dobre, albo buntują się przeciwko temu, czego nie chcą. - Młode pokolenia zawsze stają w kontrze do obowiązującej kultury. Tak było też z pokoleniem dzieci kwiatów, gdzie dziewczyńskość, ale i chłopięcość, były definiowane na nowo - podkreśla kulturoznawczyni.
Dziewczyńskość w różnych kulturach
Każda kultura jest inna, w każdej trochę inaczej wyglądamy, pełnimy określone role społeczne. Ta różnorodność wiele nam daje. - Różni nas wygląd zewnętrzny, fryzury, makijaże, stroje. Ale przyjmujemy też różne postawy wobec życia, inne rzeczy chcemy robić - wyjaśnia dr Małgorzata Bulaszewska. - Współcześnie widzimy, że rola społeczna jest bardzo szeroka. Mamy wiele wzorów kobiecości i dziewczyńskości - możemy wybierać. Nie musimy już definiować się jedynie jako: matka, córka, siostra, żona. Wciąż możemy nimi być, ale nie musimy.
Kobiecość i dziewczyńskość
Kobiecość i dziewczyńskość to dwa pojęcia, które mocno wiążą się ze sobą, są blisko. Czwórkowa gościni kobiecość kojarzy z dojrzałością, tożsamością. - To kim chcemy być, jaką rolę społeczną pełnić w zasadzie jest zdefiniowane - wyjaśnia. - Dziewczyńskość jest w procesie, definiuje się, podejmuje próby i wybiera.
Zdaniem dr Małgorzaty Bulaszewskiej kobiecość jest mocniej zdefiniowana, co nie znaczy, że na przestrzeni dekad nie zmieniała się.
Czytaj także:
Dziewczyny w filmie - test Bechdel-Wallace
Panie, kobiety, dziewczyny, dziewczynki coraz mocniejszą rolę mają też w świecie kultury. Produkowane filmy oceniane są prostym testem Bechdel-Wallace, który jest używany jako wskaźnik aktywnej obecności kobiet w treściach kultury.
- Sprawdzane są tu trzy podstawowe rzeczy:
- czy są dwie główne role kobiece i czy mają swoje imiona,
- czy te dwie postaci ze sobą rozmawiają,
- czy rozmowa dotyczy czegoś innego niż małżeństwo, mężczyźni, chłopaki
- wyjaśnia specjalistka.
W roku 2024 przebadano tym testem już 18 filmów - 22 procent z nich tego testu nie przeszło. Czwókowa gościni przeanalizowała jednak lata poprzednie:
2023 rok - test oblało 30 procent,
2022 rok - test oblało 32,5 procenta,
2021 rok - test oblało 33,5 procenta.
- Ten progres nie jest duży, ale jest - podkreśla. - Trzeba tu też zwrócić uwagę na pułapkę tego prostego testu - on ma tylko trzy kryteria. W 2023 roku wśród tytułów, które testu nie przeszły były m.in.:
One nie miały szans przejść tego testu, nie mówią o współczesności. Nawiązują do tego, co działo się historycznie, gdy rola kobiety była zdefiniowana przez pryzmat patriarchatu (dalej jest choć od tego odchodzimy) - tłumaczy filmoznawczyni. - Wtedy przestrzeń publiczna była przestrzenią męską, trudno, żeby te filmy inaczej przedstawiały kobiety - zauważa i przestrzega przed nadmiernym zaufaniem do tego typu wskaźników.
Filmy kręcone są po to, by sprostać oczekiwaniom widzów. Aktualnie odnajdujemy w nch wiele wzorców kobiecości i dziewczyńskości. - Ten obraz dziewczyny w kulturze nie jest jednoznaczny, ona nie zawsze musi być z żelaza, może sobie popłakać, koncertować się na karierze, byciu matką, kwestiach społecznych lub pomaganiu innym.
***
Tytuł audycji: "Girls'talk"
Prowadzi: Marta Zinkiewicz
Gościni: dr Małgorzata Bulaszewska (kulturoznawczyni, medioznawczyni, filmoznawczyni z Uniwersytetu SWPS)
Data emisji: 01.07.2024
Godzina emisji: 20.11
pj
