- W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" sprawdzamy skąd się wzięło słowo "park".
- "Park" do polszczyzny trafił z francuskiego lub niemieckiego w II połowie XIX wieku.
- Wcześniej w polskich miastach nie brakowało jednak terenów zielonych - nazywano je ogrodami.
W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" poznajemy ciekawostki językowe. Martyna Matwiejuk opowiada o słowie "park".
Eksperci od polszczyzny z Narodowego Centrum Kultury o "parku" piszą tak: "Park" w znaczeniu wielki ogród przeznaczony do spacerowania to stosunkowo nowa pożyczka językowa, która pojawiła się w polszczyźnie dopiero w II połowie XIX wieku. Jej ojczyzną równie dobrze może być francuszczyzna, co nie powinno dziwić, jak i niemczyzna, wszak spora część naszych ziem była wówczas pod zaborem pruskim bądź austriackim.
To, że do połowy XIX wieku nie było parku w leksykonie ówczesnej polszczyzny nie oznacza, że nie było parków w miastach. Ogólnodostępne i pełne zieleni miejsca do niedzielnego wypoczynku były w miastach już wcześniej. Nazywano je jednak nie "parkami", lecz "ogrodami" - stąd mamy w warszawie Ogród Saski, a nie Park Saski, a także, nie tylko w Warszawie, ogród botaniczny i ogród zoologiczny.
Najstarszy park miejski - Kalisz
Warto wiedzieć, że najstarszy w Polsce park miejski znajduje się w Kaliszu, w widłach uroczej rzeczułki Prosny. Został on utworzony w 1798 roku w miejscu pojezuickiego ogrodu warzywnego i w następnym stuleciu był powiększany, upiększany, przekształcany i modernizowany tak skutecznie, że w 1845 roku zyskał zaszczytny tytuł Najpiękniejszego Polskiego Ogrodu Publicznego. Wówczas jeszcze ogrodu, a nie parku.
Pierwszy park narodowy - Pieniny
Na początku XX wieku ten sam prąd, który sprowadził modernistów w Tatry i do Zakopanego wzniecił w umysłach oświeconych mieszkańców ziem polskich ideę ochrony przyrody, z powodzeniem realizowaną już kilkadziesiąt lat wcześniej w krajach położonych bardziej na zachód.
Pierwszy w Polsce chroniony obszar krajobrazu zwany parkiem narodowym został utworzony w1932 roku i objął swym zasięgiem jeden z najbardziej urokliwych zakątków Polski - Pieniny wraz z przełomem Dunajca, masywem Trzech Koron i Pieninkami. Obecnie jest to Pieniński Park Narodowy - najstarszy, a zarazem jeden z najmniejszych i przy tym najpiękniejszych parków narodowych w Polsce.
02:21 czwórka żabie lato 18.08.2024 ojczysty dodaj do ulubionych park.mp3 Ojczysty - dodaj do ulubionych. Kiedy "park" trafił do polszczyzny? (Żabie lato/Czwórka)
Audycja powstała we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.
Sprawdź także:
___
Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.
O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowiada Martyna Matwiejuk.
POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<
Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.
***
mat. pras./pj
