Jeszcze na długo przed, kiedy wyciągi zaczną wozić pierwszych narciarzy oficjalnie rozpoczynając sezon zimowy, odkopujemy sprzęt narciarski z "letniej hibernacji" i trzymamy w pełnej gotowości.
Co sprawia, że po pierwszych chłodnych dniach, po okresie letnim i po pierwszym opadzie śniegu, kiedy wszystko dookoła przykryte jest białą puchową pierzynką, pojawia się dreszczyk emocji oraz uśmiech wśród zapaleńców białego szaleństwa?
Powodów tego jest wiele i każdy z nas ma swoje własne, z których głównym jest aspekt zdrowotny przez aktywne spędzanie czasu wolnego na świeżym powietrzu, delektowanie się widokami górskimi których nie brakuje szusując po zboczach gór, wzbudzanie pozytywnych emocji wynikających z prędkości jazdy, czy wspólnego spędzania czasu wolnego z rodziną i znajomymi. Wszystko to sprawia, że narciarstwo zjazdowe jest jednym ze sportów bardzo chętnie uprawianych również przez osoby niepełnosprawne.
Przy zastosowaniu specjalnego sprzętu oraz odpowiednio zmodyfikowanej technice nauczania narciarstwa, osoby niepełnosprawne są w stanie maksymalnie odkryć swoje możliwości w celu samodzielnej jazdy na nartach.
W dzisiejszych czasach "narciarstwo powszechne" nabiera całkiem nowego znaczenia, o wiele szerszego, gdyż faktycznie jest powszechne i możliwe dosłownie dla każdego, w tym również dla osób niepełnosprawnych. Właśnie na możliwościach uprawniania narciarstwa przez osoby niepełnosprawne skupię się w dzisiejszym artykule.
Każda osoba niepełnosprawna, bez względu na rodzaj niepełnosprawności (uszkodzenie rdzenie kręgowego, amputacje, urazy mózgu, młodzieńcze porażenie mózgowe, dystrofia mięśniowa, Zespół Downa, autyzm, rozszczep kręgosłupa, stwardnienie rozsiane,osoby niewidome i niedowidzące oraz wiele innych) jest w stanie jeździć na nartach i doświadczyć niesamowitego poczucia wolności pędząc w dół z ośnieżonych szczytów górskich.
Nauczając jazdy na nartach osoby niepełnosprawne brane jest pod uwagę wiele czynników, z których najważniejszym jest rodzaj posiadanej niepełnosprawności. Mając na uwadze również wiek danej osoby, jej sprawność ruchową oraz cel nauki narciarstwa, wybierana jest jedna z dyscyplin która będzie spełniać wymagania oraz oczekiwania narciarza. W narciarstwie osób niepełnosprawnych, ze względu na rodzaj niepełnosprawności wyróżniamy kilka dyscyplin, z których podstawową klasyfikacją jest jazda w pozycji siedzącej lub stojącej. W pozycji stojącej zjeżdżają narciarze na dwóch lub jednej narcie. Jeżeli zachodzi potrzeba stosowana jest dodatkowa pomoc, na przykład w postaci kulonart (kule z przymocowanymi małymi nartkami), specjalnych protez, taśm, czy połączenia dziobów nart mająca na celu poprawę równowagi oraz wzrost samodzielności osoby niepełnosprawnej.
Narciarze, którzy ze względu na rodzaj niepełnosprawności nie mogą jeździć w pozycji stojącej, do dyspozycji mają szeroką gamę specjalistycznego sprzętu umożliwiającego im jazdę na nartach w pozycji siedzącej. Sprzęt ten jest odpowiednio dobrany i dopasowany dla potrzeb danej osoby niepełnosprawnej oraz rodzaju niepełnosprawności, aby maksymalnie wykorzystać potencjał narciarza.
Z roku na rok zmienia się sprzęt narciarski, podobnie jest ze specjalistycznym sprzętem dla osób niepełnosprawnych. Pojawiają się nowe modele, bardziej zaawansowane, ale i również modele przeznaczone dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, sprawiając że możliwym jest również i dla nich jazda na nartach. Dla narciarzy poruszających się w wózku inwalidzkim posiadających sprawną górną część ciała (mięśnie obręczy barkowej, ramiona oraz niektóre mięśnie brzucha i pleców) możliwa jest samodzielna jazda w mono-ski - jest to pewnego rodzaju "narta siedząca" - narciarz zjeżdża w pozycji siedzącej w dobrze dopasowanym siedzisku, jest zapięty pasami tak aby wyeliminować wszelkie niechciane ruchy - siedzisko spełnia funkcję buta narciarskiego. Siedzisko jest połączone zawieszeniem posiadającym amortyzator z nartą, a kierunek i kontrola prędkości odbywa się za pomocą kulonart.
Dla osób niepełnosprawnych nie mającej odpowiedniej siły mięśniowej stosowany jest podobny model posiadający dwie narty oraz niżej umiejscowiony środek ciężkości, również umożliwiając samodzielną jazdę na nartach za pomocą kulonart, lub z instruktorem - dla osób bez możliwości kontrolowania kończyn górnych. Innym modelem stosowanym przez niepełnosprawnych, o znacznie ograniczonej sprawności kończyn górnych oraz zaburzeniu równowagi jest Kartski. Pod siedziskiem znajdują się dwie narty które są szerzej rozstawione poprawiając stabilność jazdy, a sterowanie odbywa się samodzielnie przez narciarza.
Narciarstwo zjazdowe nie jest jedyną formą sportów zimowych uprawnianych przez ososby niepełnosprawne. Coraz bardziej popularnym staje się narciarstwo biegowe, gdzie również w zależności od rodzaju niepełnosprawności narciarze poruszają się w pozycji stojącej lub siedzącej przy pomocy specjalnych "sanek narciarskich" i kijków narciarskich. Kolejną możliwością stojącą przed osobami niepełnosprawnymi jest nauka jazdy na snowboardzie. Niestety szkolenie snowboardowe ze względu na charakter tej dyscypliny i brak możliwości adaptacyjnych sprzętu nie jest aż tak rozbudowane jak szkolenie narciarskie, ale w przypadku niektórych rodzajów niepełnosprawności jest bardziej odpowiednim niż jazda na nartach.
Przebieg samego szkolenia osób niepełnosprawnych jest również dopasowany do rodzaju i stopnia niepełnosprawności osoby i w przeważającej większości ma charakter indywidualny.
W narciarstwie osób niepełnosprawnych istotne jest podnoszenie wydolności oraz sprawności fizycznej osób niepełnosprawnych będącym rewelacyjnym uzupełnieniem ich codziennych zajęć fizjoterapii, a nawet często zastępując je całkowicie. Co jest lepszego od zajęć, podczas których osoby poruszające się na co dzień w wózku inwalidzkim mogą samodzielnie dotrzeć na szczyty górskie oraz samodzielnie zjechać w dół? Równie ważnym jest aspekt społeczny gdzie dla osób niepełnosprawnych możliwe jest wspólne dzielenie pasji i spędzania czasu wolnego jeżdżąc na nartach z całą rodziną oraz znajomymi.
Dominik Jonas (Active Therapy) - instruktor narciarstwa SiTN PZN ze specjalizacją w szkoleniu osób niepełnosprawnych
