Litografia. Na czym polega ta technika?

W dobie nowych technologii i pędzącego świata sprawdzamy, na czym polega wymagająca czasu i cierpliwości litografia. - To zanikająca już sztuka wpisana na listę ginących zawodów UNESCO - mówi Paulina Buźniak, doktor sztuki, która jest naszą przewodniczką po pracowni litografii w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. 

"Litografia uczy szacunku do warsztatu" - mówi Paulina Buźniak z warszawskiej ASP

Foto: shutterstock/Indigitalblind Photos

• Litografia to technika graficzna zaliczana do druku płaskiego.
• Rysunek przeznaczony do powielania wykonuje się na kamieniu litograficznym.
• Kiedyś wykorzystywano ją m.in. do kopiowania prasy, ulotek i tworzenia okładek.

Litografia to technika graficzna zaliczana do druku płaskiego, gdzie rysunek przeznaczony do powielania wykonuje się na kamieniu litograficznym. Kiedyś wykorzystywano ją m.in. do kopiowania prasy, tworzenia okładek. Dzisiaj studenci nadal mają zajęcia w pracowni litografii.

- To jest jedno z piękniejszych i historycznych miejsc, które mamy tutaj na wydziale, ponieważ litografia jako technika i bycie litografem jest wpisane na listę ginących zawodów UNESCO - mówi rozmówczyni Weroniki Puszkar. - Wydawałoby się więc, że to zajęcie jest współcześnie mało praktyczne, a na pewno mało komercyjne.

Litografia - jak się przygotowuje kamień? 

W pracowni znajduje się wiele kamieni o różnych rozmiarach. Na nich docelowo wykonywane są grafiki, ale zanim to nastąpi, kamień trzeba odpowiednio przygotować, zwłaszcza jeśli wcześniej był używany.

- Kamień się szlifuje za pomocą innego kamienia, stosując ruchy ósemkowe, tak żeby nie spowodować wgłębienia w kamieniu. Wykorzystujemy do tego korund, o różnej granulacji - tłumaczy specjalistka. - Dlatego polecamy też, żeby zacząć od grubego i potem ścierać coraz mniejszym. Kamień musi być zeszlifowany bardzo równo i być gładki. Potem zmywamy go wodą. Po takim świeżym szlifowaniu mówimy, że jest "uczulony", czyli wrażliwy na przyjmowanie tłuszczu. Wtedy jest też gotowy do rysowania.

 

Jak się uzyskuje rysunek w litografii?

W klasycznej litografii rysunek nanosi się specjalną zatłuszczającą kredką lub tuszem litograficznym na kamień. Kredki, w zależności od potrzeb, mają różne skale miękkości, od bardzo miękkich do twardych. Za ich pomocą nanoszony jest rysunek, następnie dodawane są też kolory. Odbitki wykonuje się, przykładając zwilżony papier do kamienia stanowiącego matrycę i odbijając na prasie litograficznej.

 

Posłuchaj

12:48 CZWORKA/ Stacja kultura litografia_1.10.2023.mp3 O litografii opowiada Paulina Buźniak z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (Stacja kultura/Czwórka)

 

- Myślę też, że uczy to ogromnego szacunku do warsztatu. Wszystko tu potrzebuje czasu, mimo że da się pracować na kamieniu jak na komputerze. Ja np. tak robię i potrafię pracować dość szybko, bo pracuję z fotografią, czyli przenoszę ją na kamień - tłumaczy Paulina Buźniak. - Wcześniej wszystko sobie przygotowuję, drukuję to na drukarce laserowej i za pomocą specjalnej chemii przenoszę jeden do jednego. Nie jestem w stanie uzyskać otrzymanego efektu w żadnej innej technice, jest ona w jakiś sposób nieoczekiwana. Można powiedzieć, że litografia uszlachetnia i pomaga uszlachetnić nasze rzeczy. Sam proces przygotowań, podobnie jak w kaligrafii, ma w sobie coś z medytacji.

***

Tytuł audycji: Stacja Kultura

Prowadzi: Kasia Dydo

Materiał: Weronika Puszkar

Data emisji: 11.10.2023

Godzina emisji: 11.15

aw