Taniec, Duńczycy a może Goci? Kto nazwał Gdańsk Gdańskiem?

Powstanie nazwy "Gdańsk" obudowane jest mnóstwem legend i tajemnic. Opowiadają one o tańcu ku obaleniu tyrana czy o jeńcach tam przetrzymywanych. A jaka jest prawda?

zdjęcie ilustracyjne

Foto: Shutterstock/Patryk Kosmider

Łódź - miasto ze śledziem, rzekami i "Luwrem"? 

Odpowiedź na pytanie: jak powstała nazwa Gdańsk, wcale nie jest prosta i zdarza się, że i świat nauki się o to spiera. Z nazwą tego miasta wiąże się wiele legend. 

Posłuchaj

05:20 czwórka stacja nauka 14.10.2021.mp3 Skąd się wzięła nazwa "Gdańsk"? (Stacja Nauka/Czwórka)

 

Jedna z nich zakłada, że miasto zostało założone przez plemię Gotów, na 500 lat przed naszą erą - mówi Szymon Mamok, pasjonat historii Gdańska. - Przyjmując tę teorię, nazwa Gdańsk miałaby pochodzi od gockiego szańca, czyli Giötheschantz - dodaje. 

Kolejne teorie na temat nazwy Gdańsk opierają się o związki z państwem duńskim, czy samą nazwą Dania. - W tej wersji geneza nazwy wywodzi się od duńskiego kasztelu, czyli zamku "danz". W przekazach pojawia się Gdańsk jako miasto zwrócone ku Danii - Danz-Wyck - wyjaśnia rozmówca Oliwii Krettek. - Istnieje też podanie związane z księciem polskim, polańskim. Przekaz zakłada, że Gdańsk był miejscem przetrzymywania duńskich jeńców - dodaje.

Ciekawą, kolorową legendą na temat nazwy Gdańsk jest opowieść o złym księciu Haglu, który władał zamkiem na Grodzisku. - Książę ten ciemiężył rybaków mieszkających w wiosce Wiek. Ci postanowili się zbuntować i obalić tyrana. Do podstępu użyli tańca, niestety nie są jasne szczegóły zamachu. Od tej pory ich osada zmieniła nazwę na Tanz-Wiek (z niemieckiego - tanz-taniec), a z czasem przekształciła się w Danzig - opowiada miłośnik historii. 

Posłuchaj także:

• Psie Budy - ludzie wstydzili się tam mieszkać
• Białostockie Dojlidy - co mają wspólnego z morzem?

Część z tych podań i legend zakłada, że Gdańsk powstał dużo wcześniej, niż wskazują historycy. - Zapis nazwy miasta Gdańsk najprawdopodobniej wywodzi się z prasłowiańskiej nazwy Gъdanьskъ, którą można odczytać jako Gъdańьsk - wyjaśnia Szymon Mamok. - Sama nazwa zaś pochodzi najprawdopodobniej od nazwy rzeki Gdania. Gdania była to słowiańska nazwa albo Motławy, albo Potoku Siedleckiego - tu naukowcy nie są zgodni. Nazwa tej rzeki oparta została na archetypicznej prasłowiańskiej bazie –gъd– oznaczającej wilgoć, mokrość, wodę, bagno czy też las - dodaje. W ten sposób nazwa Gdańsk zalicza się do nazw grodów powstałych od nazw rzek jak Czersk od Czernica, Kack od Kacza, Puck od Putnica czy Słupsk od Słupia. 

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Weronika Puszkar

Materiał przygotowała: Oliwia Krettek

Data emisji: 14.10.2021

Godzina emisji: 12.22

pj