Na południu Polski, w Beskidzie Śląskim leży Przełęcz Salmopolska, obniżenie terenu o wysokości 934 metrów n.p.m. Leży ona w paśmie Baraniej Góry i jest niezwykle malowniczą drogą łączącą Wisłę i Szczyrk. - Jej nazwę doskonale znają narciarze, bo w okolicy znajduje się mnóstwo wspaniałych miejsc, w których można poszusować - podkreśla Maciej Wójcik.
- Nazwa Przełęcz Salmopolska, pochodzi od Salmopola, przysiółka miejscowości Szczyrk, od jego najbardziej zachodniej części. Była to kiedyś wieś, która założyli, pod koniec XVII wieku, osadnicy uciekających z Księstwa Cieszyńskiego przed prześladowaniami religijnymi - tłumaczy Jakub Cyrkiel, przewodnik beskidzki. - Właśnie na terenach Żywiecczyzny znaleźli schronienie - dodaje.
Źródłosłów nazwy Salmopol kryje się w łacinie i języku rumuńskim. Najprawdopodobniej nazwa ta powstała z połączenia dwóch słów: łacińskiego "salmo" czyli "łosoś" i rumuńskiego "poli" czyli "liczny". - To może sugerować dużą liczbę łososia, który kiedyś żył w rzece Żylica - mówi rozmówca Oliwii Krettek. - To były jednak dawne czasu. Ze względu na gospodarkę rzeczną, liczne tamy, zbiorniki, zapory, łososi w górskich rzekach już nie ma. Od dawna nie mają jak wracać w górę rzek na tarło.
Przełęcz Salmopolska nazywana też jest często Białym Krzyżem. Mieści się tam też ośrodek narciarski o tej nazwie. Nazwy Biały Krzyż używają starsze pokolenia mieszkańców okolicy. Jest ona związana z białym krzyżem, który stoi na przełęczy. - Można powiedzieć, że krzyż jest tam od zawsze. W okolicy jest wiele legend i podań ludowych wyjaśniających, skąd tam się wziął - mówi przewodnik. - Podobno w pobliżu krzyża w 1932 roku powstało niemieckie schronisko. Nazywało się "Gospoda Antoniego", ale zwane było Białym Krzyżem. Schronisko spłonęło w lutym 1945, niektórzy mówią, że krzyż upamiętnia jego istnienie. Inna legenda mówi, że krzyż przypomina o zatargach między katolikami, a ewangelikami. Są podania, według których krzyż jest symbolem walki konfederatów barskich z moskalami. Jest też legenda związana z nieszczęśliwą miłością. Podobno stała tam karczma, w której odbywało się wesele. Na weselu pojawili się żołnierze, którzy siła zabrali pana młodego do armii. Młody zginął na polu walki, a panna młoda, by uczcić jego pamięć postawiła biały drewniany krzyż, a na jednym z jego ramion powiesiła swój welon - dodaje.
05:03 czwórka stacja nauka 17.02.2022.mp3 Skąd pochodzi nazwa Salmopol tłumaczy Jakub Cyrkiel, przewodnik beskidzki (Stacja Nauka/Czwórka)
***
Tytuł audycji: Stacja Nauka
Prowadzi: Maciej Wójcik
Materiał przygotował: Oliwia Krettek
Data emisji: 17.02.2022
Godzina emisji: 12.25
pj
