Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego. Ten jeden z ważniejszych i najbardziej prestiżowych konkursów na świecie odbywa się co pięć lat, a startują w nim najlepsi młodzi artyści z całego świata. Odkrywamy tajemnice budowy skrzypiec.
Jak powstaje dźwięk?
- Instrumenty smyczkowe to konstrukcyjnie genialne silniki akustyczne - opowiada lutnik Jakub Kubicki. - To cienkie drewniane "puszki", które są poddawane ogromnym napięciom i oczekuje się od nich, żeby wykonywały konkretną pracę. Mają grać i wzbudzać zachwyt publiczności.
Skąd jednak bierze się dźwięk? Powstaje on w strunach, które drgają, wytwarzając falę, która jest przekazywana przez podstawek. - To drewniany mostek znajdujący się pomiędzy gryfem a strunnikiem. Podstawek, przekazując drgania ze strun na płytę wierzchnią, wprawia ją w ruch. Płyta z reguły jest wykonana ze świerku - tłumaczy lutnik. - Świerk jest miękkim i elastycznym drewnem. Płyta jest naciskana i odskakuje, tak jak membrana w głośniku, zaczyna wypompowywać i wpompowywać powietrze do środka instrumentu.
Instrument z duszą
Ważnym elementem skrzypiec jest dusza. To drewniany walec przypominający kolumienkę, umieszczany wewnątrz instrumentu. - Duszka z jednej strony napina płytę wierzchnią, z drugiej usztywnia ją i przeciwdziała złamaniu się jej pod naciskiem podstawka - wyjaśnia rozmówca Oliwii Krettek. - Przekazuje też drgania na spód instrumentu, który najczęściej jest wykonany z jawora.
Źr. Youtube/Pasjonauci/Człowiek, który jest wirtuozem tworzenia skrzypiec
Wielki nacisk
Jak mówi specjalista, struny wywierają nacisk od 40 do 120 kilogramów. Cały ten ciężar jest skupiony na niecałym centymetrze kwadratowym podstawka. Dusza, która równoważy nacisk podstawka, rozpycha płyty wierzchnią i spodnią, zapobiegając wypaczeniu płyty wierzchniej. Ma także wpływ na dźwięk, bo bez niej instrument nie posiadałby głębi brzmienia. Tak więc dusza odgrywa wiele ról.
04:57 Czwórka/Stacja Nauka - skrzypce 17.10.2022.mp3 O budowie skrzypiec opowiada lutnik Jakub Kubicki (Stacja Nauka/Czwórka)
Na przestrzeni wieków budowa skrzypiec i otworów rezonansowych ewoluowała. - Wcześniej otwory były w kształcie półkola, półksiężyca i koła - tak jak w gitarze. Jednak wraz z rozwojem budowy instrumentu ten kształt się zmieniał - opowiada Jakub Kubicki. - Kolejnym ważnym elementem są struny. Struna jest w stanie wytworzyć fale o maksymalnie takiej długości jak jej własna. W zależności od tego, jak jest napięta, tak wysokie ma wychylenie i taką falę będzie wytwarzać. Jeśli struna ma stałe napięcie, to zmianę wysokości dźwięku można uzyskać, skracając ją, czyli naciskając palcem, przez co odcinek struny, który gra, robi się krótszy.
16. Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego potrwa do 21 października.
***
Tytuł audycji: Stacja Nauka
Prowadzi: Adrianna Janiszewska
Materiał: Oliwia Krettek
Data emisji: 17.10.2022
Godzina emisji: 12.45
aw/kor
