- Im niższa temperatura, tym wolniejszy metabolizm. To oznacza gorsze wytwarzanie energii - podkreślał Paweł Jedynak z Wydziału Biologii, Biofizyki i Biotechnologii UJ. - Dla ludzi, czyli ssaków, to bardzo niekomfortowa sytuacja, bo potrzeby naszych komórek są niezwykle wysokie - mówił. Jak wyliczał, człowiek uruchamia mechanizmy przygotowawcze do walki z chłodem już przy temperaturze 32 stopni Celsjusza. - Dotykając czegoś, co jest zimniejsze niż 15 stopni Celsjusza, czujemy fizyczny ból - przekonywał gość Czwórki.
Zwierzęta także radzą sobie z chłodem. - Jeśli pojawiają się epizody chłodu, organizmy reagują dzięki specjalnym receptorom. Wówczas w ciele uruchamiają się odpowiednie mechanizmy, na przykład brunatna tkanka tłuszczowa. Zamiast magazynować energię, wykorzystuje ją, rozprasza i ogrzewa organizm pozwalając mu przetrwać - podkreślał ekspert. - Niektóre gatunki są bardziej odporne na zimno dzięki cukrom. Są chrząszcze, które potrafią przetrwać nawet -30 stopni Celsjusza - mówił Paweł Jedynak. - Oprócz tego w niektórych przypadkach pojawia się glicerol, czyli substancja bardzo podobna chemicznie do płynu do spryskiwaczy w samochodach - opowiadał.
Niesporczak/fot. Dotted Yeti/Shutterstock
Niektóre zwierzęta na mróz reagują dokładnie odwrotnie - zamarzają, by potem "powrócić do życia". - Czyli hibernują - mówił ekspert. Na świecie, m.in. w USA trwają także prace nad zamrożeniem człowieka. Ekstremalne warunki pogodowe potrafią przetrwać dziś na przykład niesporczaki. - Są to bardzo niewielkie, prymitywne, bezkręgowce. Pod mikroskopem elektronowym wyglądają uroczo, jednak potrafią przetrwać przeróżne warunki. Na przykład w niskich temperaturach zasychają, by pozbyć się wody, która mogłaby zamienić się w kryształki lodu - wyliczał ekspert.
12:26 zima_PR4_AAC 2023_01_10-12-19-33.mp3 Jak niektórym gatunkom zwierząt i roślin udaje się przetrwać zimę? (Stacja Nauka/Czwórka)
- W przypadku niektórych ptaków, m.in. pingwinów, funkcjonuje system wymiany krwi, której temperatura wyrównuje się podczas krążenia. Im niżej, czyli bliżej nóg, jest ona chłodniejsza, to pozwala pingwinom na chodzenie po lodzie bez uczucia bólu z powodu zimna - mówił gość Czwórki. Metody na przetrwanie w ekstremalnych temperaturach mają także niektóre rośliny. - Najbardziej spektakularnym przykładem są tu drzewa iglaste, które nie tracą igieł zimą. W przypadku sosny, w igłach gromadzony jest aceton, czyli substancja, która nie zamarza - tłumaczył gość Czwórki.
Sprawdź także:
***
Tytuł audycji: Stacja Nauka
Prowadzenie: Oliwia Krettek
Gość: Paweł Jedynak (Wydział Biologii, Biofizyki i Biotechnologii UJ)
Data emisji: 10.01.2023
Godzina emisji: 12.30
kd
