Z mózgu do tchawicy i w świat. Jak powstaje ptasia melodia?

Jest już wiosna, rośliny budzą się do życia, powrócili też nasi skrzydlaci przyjaciele. Tymczasem nowojorscy naukowcy wyjaśniają, co się dzieje w ptasich mózgach, jak śpiewacy komponują swoje melodie. 

Jak ptaki komponują swoje melodie?-

Foto: shutterstock.com/TAUFIK ARDIANSYAH

Gdy słyszymy ptasi trel warto docenić kunszt śpiewaka. Wydobycie melodii z ptasich trzewi to całkiem zaawansowany proces, który zaczyna się w jego mózgu. 

Jak powstaje ptasi trel?

- Zanim dojdzie do tchawicy, która jest tym elementem, który mechanicznie produkuje śpiew, zarówno treść i jakość powstaje w mózgu ptaka - mówi profesor Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. - Kiedyś bym powiedział, że melodia jaką słyszymy to kwestia przypadku. Jednak w tej chwili wiemy, z badań struktury mózgowej ptaków, że  inaczej ptak zaśpiewa dla sąsiada, którego zna, inaczej jeśli pojawi się ktoś nowy, inaczej jak jest znana partnerka, inaczej, gdy pojawi się nowa. To nie jest tak automatycznie generowane, by można było powiedzieć, że to przypadek - dodaje. 

Znaczna część ptasich głosów ma charakter powtarzalny, często indywidualny dla danego osobnika. Profesor Tryjanowski zauważa jednak, że nutka kontekstu jest bardzo widoczna. 

Przez szereg lat uważaliśmy ptaki za dość głupie. Istnieje nawet powiedzenie "ptasi móżdżek". 

- Nawet jeśli ptaki mają mniejszą liczbę neuronów niż my, to one są inaczej upakowane. Co ciekawe te ptaki, które mają największą liczbę neuronów, czyli krukowate i papugi, to wcale nie są te najlepiej śpiewające - wyjaśnia rozmówca Szymona Majchrzaka. 

Nauka od taty i od sąsiada

Michael Long i jego współpracownicy z Instytutu Neurobiologii i Kliniki Otolaryngologii w Nowym Jorku postanowili zbadać, w jaki sposób neurony w różnych obszarach mózgu śpiewającego ptaka współpracują ze sobą, aby uczyć się i tworzyć melodię. Ptaki pobierają od siebie nawzajem lekcje śpiewu. 

Posłuchaj

03:52 czwórka stacja nauka 13.04.2023.mp3 Jak powstają ptasie melodie? (Stacja Nauka/Czwórka)

 

- Pierwszy wariant to jest taki, że młode ptaki uczą się od ojca, który najbliżej nich śpiewa, jest słyszalny, ale uczą się też od sąsiadów. Dlatego mówimy o dialektach regionalnych, jak w językach ludzkich - objaśnia profesor Piotr Tryjanowski. - U ptaków te dialekty też się zmieniają np. ortolan w Niemczech brzmi inaczej niż ortolan w Polsce. Ptaki uczą się też na zimowiskach - taki ptaszki jak gąsiorek, łozówka nagle wprowadzaj tropikalne głosy, przecież u nas nie mogły ich usłyszeć, tylko gdzieś, już będąc dorosłym w Afryce to usłyszały i zaadaptowały. 

Weronika Puszkar dodaje również, że ten sam zespół naukowców z Nowego Jorku udowodnił, że barwa ptasiego głosu zmienia się w zależności od ptasiej diety. 

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Weronika Puszkar

Materiał przygotował: Szymon Majchrzak

Data emisji: 13.04.2022

Godzina emisji: 12.44

pj