Oran - wszędzie i nigdzie
"Dżuma" to książka, po którą wielu z nas sięgnęło w pierwszych miesiącach pandemii. Za sprawą powieści francuskiego pisarza przenosiliśmy się do algierskiego Oranu. Warto zaznaczyć, że miejsce akcji to jedynie umowne założenie, bo autor unika szczegółowych opisów miejsca i czasu wydarzeń. Podkreśla to zapisami dat, w których ostatnie cyfry zastąpił kropką. Dzięki temu całość zyskuje uniwersalny charakter i daje spore pole do interpretacji.
Sam tytuł powieści odnosi się do epidemii, która ogarnęła miasto. Wszystko zaczyna się niepozornie, bo od znalezienia szczura przez jednego z bohaterów, dr. Castela. - Tę lekturę i tę dżumę możemy pojmować dosłownie, ale dżuma jest też opowieścią o walce, jaką podejmuje człowiek ze złem, które ogrania i człowieka, i świat - mówi prof. Michał Januszkiewicz. - Zło istnieje niezależnie od człowieka i z nim się konfrontujemy. Ale mamy też zło, które odnajdujemy w sobie, ma ono wymiar bardzo subiektywny. Postulatem moralnym tej opowieści jest podjęcie walki ze złem.
Istotny w "Dżumie" jest też problem absurdu. - Ten absurd Albert Camus definiuje jako rozdźwięk między człowiekiem i światem, zadaje pytanie o to, co mamy robić, co czynić wobec absurdu istnienia, absurdu egzystencjalnego czy metafizycznego - wyjaśnia rozmówca Szymona Majchrzaka. - Wobec niego mamy też kilka postaw: można popełnić samobójstwo, można odwołać się do Boga, do świata metafizycznego, można też wobec tego zła w świecie zbuntować się i tę postawę promuje autor.
>>> Więcej tematów maturalnych znajdziesz TUTAJ
Postawy bohaterów
Każda z postaw reprezentowana jest przez różnych bohaterów powieści. - Doktor Rieux to archetyp lekarza. Jego walka z dżumą wynika z obowiązku, ale także z buntu wobec losu - wyjaśnia profesor. - On spełnia swoje obowiązki, ale jest też człowiekiem w wewnętrznym wymiarze, podejmuje próbę solidarności z innymi. Jego walka z dżumą jest walką w imię drugiego człowieka.
W opozycji do czynnej postawy doktora mamy postać ojca Paneloux, który z początku odwołuje się do prostych wyjaśnień metafizycznych: jeśli jest zło, to musi być za coś karą. - Gdy ojciec Paneloux jest świadkiem śmierci niewinnego dziecka, to wtedy jego pogląd się zmienia. Przekształca sposób myślenia religijnego, dostrzega, że śmierć jest absurdem, z którym musimy czynnie walczyć - tłumaczy ekspert.
04:48 czwórka stacja nauka 14.04.2023.mp3 O powieści "Dżuma" Alberta Camus opowiada prof. Michał Januszkiewicz (Stacja Nauka/Czwórka)
Kolejną postawę prezentuje dziennikarz Rambert, który początkowo jest całkowicie niezaangażowany. - Jednak i on zauważa, że nie da się uniknąć zła, zamknąć na nie oczu. Trzeba działać - mówi profesor.
Czytaj także:
Albert Camus zawarł w swoim dziele idee egzystencjalizmu. - Eksponując radykalną wolność człowieka, pokazuje, że nie można jej sprowadzić do samowoli, ale że wolność pociąga za sobą odpowiedzialność - mówi rozmówca Czwórki. - Wyjście poza jednostkę jest tu też bardzo wyraźne. Nie ma tu nic pesymistycznego, ale nakłada na człowieka większą odpowiedzialność, czyni lepszym, bo refleksyjnym i związanym z rozmaitymi formami zaangażowania.
***
Tytuł audycji: Stacja Nauka
Prowadzi: Weronika Puszkar
Materiał: Szymon Majchrzak
Data emisji: 14.04.2023
Godzina emisji: 12.44
pj
