7 listopada 1867 roku urodziła się Maria Skłodowska-Curie, autorka pionierskich prac z fizyki i chemii jądrowej. To jedyna jak dotąd kobieta uhonorowana przez Szwedzką Akademię Nauk dwiema Nagrodami Nobla oraz jedyny naukowiec, który otrzymał nagrodę Nobla w dwóch dziedzinach.
Młodość w Polsce
Wywodziła się z rodziny warszawskiej inteligencji. Wykształcenie i miejsce pochodzenia w dużym stopniu wpłynęło na przyszłe życie Marii.
– Jej światopogląd to była mieszanka ideałów romantycznych i pozytywistycznych, co w jej przypadku zaowocowało wspaniałym typem osobowości. Z jednej strony była marzycielką i idealistką, a z drugiej potrafiła znajdować praktyczne sposoby realizacji swoich marzeń – mówiła dr Dominika Świtkowska z Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie w audycji Polskiego Radia z 2018 roku.
04:23 [i] 12.11.18 StulecieWynalzców - Maria Skłodowska-Curie.mp3 O polskiej noblistce w audycji Wojciecha Dorosza z cyklu "Stulecie wynalazków" opowiada dr Dominika Świtkowska z Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. (PR, 12.11.2018)
Uczyła się w żeńskim gimnazjum i tajnym Uniwersytecie Latającym. Dla zdolnej młodej kobiety było to jednak za mało. W Polsce nie miała szans na prawdziwą edukację wyższą, dlatego zawarła umowę ze swoją starszą siostrą Bronisławą. Zobowiązała się do opłacania jej studiów medycznych w Paryżu. W tym celu pracowała przez kilka lat jako guwernantka, ale równolegle poszerzała własną wiedzę naukową. Bronisława po ustatkowaniu się we Francji miała się odwdzięczyć i utrzymywać Marię w trakcie jej studiów.
Ten moment nastąpił w 1891 roku, kiedy Maria Skłodowska-Curie na zaproszenie starszej siostry wyjechała do Paryża, aby rozpocząć naukę na Sorbonie.
Wyjazd do Francji
Na paryskiej Sorbonie uzyskała licencjat w zakresie nauk fizycznych i matematycznych. Już samo to mogło robić wrażenie, ponieważ kobiety były nielicznie reprezentowane na ówczesnych uniwersytetach. Maria Skłodowska wzbudzała jeszcze większe zainteresowanie wśród kadry naukowej z powodu swoich wyjątkowych zdolności.
– Jeden z profesorów, Gabriel Lippman, zaproponował jej podjęcie pracy naukowej. Było to badanie magnetycznych właściwości stali. Dostała stypendium i zajęła się tym po skończeniu studiów – mówił chemik Jan Stefan Jaworski w audycji Moniki Jastrzębskiej z cyklu "Biografia dźwiękowa".
29:33 maria skłodowska-curie___904_98_ok.mp3 O Marii Skłodowskiej-Curie w audycji Moniki Jastrzębskiej z cyklu "Biografia dźwiękowa" mówili prof. Jan Stefan Jaworski, prof. Zofia Ginczak-Ginalska oraz Małgorzata Sobieszczak-Marciniak z Muzeum im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. (PR, 28.03.1998)
W 1894 roku poznała naukowca o uznanym dorobku – Piotra Curie. Maria radziła się go w sprawie eksperymentów fizycznych, ale wkrótce zaczęły ich łączyć nie tylko wspólne zainteresowania. Już rok później zawarła z nim cywilne małżeństwo.
Naukowe szczyty
W 1896 roku rozpoczęła pisanie doktoratu na temat świeżo odkrytego przez Henriego Becquerela zjawiska promieniotwórczości. Było to na tyle nowe zagadnienie, że jego nazwa została wymyślona przez samą Marię.
Piotr Curie - w cieniu żony
Po pierwszych obiecujących wynikach do badań dołączył Piotr Curie, zafascynowany perspektywą dokonania przełomowego odkrycia. W ich trakcie małżeństwo naukowców samo poddawało się niebezpiecznym eksperymentom. Piotr Curie poddał swoje ramię kilkugodzinnemu działaniu radu, a powstałą trudno gojącą się ranę obserwował i opisał.
W 1898 roku Maria Skłodowska-Curie wraz z mężem ogłosiła światu odkrycie dwóch nowych pierwiastków – polonu i radu. Nazwa pierwszego została nadana na cześć ojczyzny badaczki i miała popularyzować trudną sytuację Polski znajdującej się pod zaborami. Odkrycie dokonane przez państwo Curie było jedną z podwalin terapii chorób nowotworowych i dało impuls do rozwoju nowych gałęzi chemii, fizyki oraz medycyny.
W roku 1903 Maria i Piotr Curie otrzymali wspólnie z Becquerelem nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości. Sukcesy małżeństwa naukowców przerwała w 1906 roku tragiczna śmierć Piotra pod kołami wozu konnego. Zrozpaczona Maria bez reszty oddała się pracy naukowej. W 1913 roku otrzymała nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie polonu oraz radu.
Tożsamość narodowa
Maria Skłodowska-Curie zawsze podkreślała swoją polskość. Niestety nie zawsze jest to odpowiednio podkreślane.
– Francuzi zawłaszczyli sobie niemalże całkowicie Marię Curie. Kiedy odbyło się głosowanie na najpopularniejszego Francuza Maria zdobyła czwarte miejsce, ale wyłącznie jako Curie. Faktu, że była też Skłodowską nie podnoszono – stwierdziła dr hab. Krystyna Leszczyńska z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w audycji Dariusza Bugalskiego z cyklu "Klub Trójki".
46:16 2017_11_07 21_09_03_PR3_Klub_Trojki.mp3 – Wyprzedziła swoją epokę – w audycji Dariusza Bugalskiego z cyklu "Klub Trójki" o Marii Skłodowskiej-Curie mówiły dr hab. Krystyna Leszczyńska oraz Małgorzata Sobieszczak-Marciniak. (PR, 7.11.2017)
W trakcie I wojny światowej zaangażowała się w pomoc dla przybranej francuskiej ojczyzny. Wraz z córką Ireną zorganizowała wówczas wojskową służbę radiologiczną, którą wyposażyła w dwadzieścia ambulansów i dwieście stacji radiologicznych.
Irène Joliot-Curie. Chemia, polityka i ju-jitsu
– Sama jeździła po polach bitew i szkoliła operatorów przyrządów radiologicznych. W tym celu musiała jako jedna z pierwszych kobiet zrobić prawo jazdy, ponieważ nie było kierowców, którzy mogliby kierować owymi ambulansami – mówiła dr Dominika Świtkowska z Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie w audycji Polskiego Radia z 2018 roku.
Skandalistka Maria
Wzbudzała sensacje nie tylko z powodu odkryć naukowych, ale także decyzji podejmowanych w życiu prywatnym. Przez całe życie starała się przebić przez szklany sufit, który hamował pozycję kobiet w społeczeństwie. Nie bała się imać zajęć uznawanych za typowo męskie. Chociaż sama nie uznawała się za feministkę, to dzięki temu została wzięta przez nie na sztandar.
Duże kontrowersje wzbudził także jej romans z fizykiem Paulem Langevinem, który nawiązała w 1910 roku. Chociaż w rzeczywistości Langevin był w separacji z żoną, to Maria została uznana za skandalistkę i niszczycielkę małżeństw.
Maria Skłodowska-Curie zmarła 4 lipca 1934 roku z powodu komplikacji zdrowotnych, wywołanych długoletnim wystawianiem się na oddziaływanie promieniowania. W ostatnich latach jej życia naukowe triumfy święciła jej córka Irena, która już rok później wraz z mężem miała otrzymać nagrodę Nobla za odkrycie sztucznej promieniotwórczości.
sa
