"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza "z duszą na ramieniu"?

Kiedy ktoś robi coś z "duszą na ramieniu", to znaczy, że robi to w wielkim strachu, bardzo się bojąc, będąc przerażonym. Podobne znaczenie ma frazeologizm "mieć duszę na ramieniu", czyli "bardzo się bać".

"Mieć duszę na ramieniu”, czyli "bardzo się bać"

Foto: shutterstock/Benoit Daoust

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdziliśmy skąd pochodzi określenie "z duszą na ramieniu".

Dlaczego dusza i dlaczego na ramieniu? W języku niemieckim dusza siedzi nie na ramieniu, tylko na języku: Die Seele sitzt jedem auf der Zunge. Ale to nie znaczy, że "przenieśliśmy" duszę z języka na ramię, przekładając niemieckie powiedzenie. Prawdopodobnie obie metafory powstały niezależnie od siebie, a ich podstawą było przeświadczenie o tym, że dusza, opuszczając ciało, uchodzi przez usta. Może dawni użytkownicy języka niemieckiego wierzyli, że zanim odleci do nieba, zatrzymuje się na chwilę na języku?

Natomiast dawni użytkownicy polszczyzny "widzieli" ją już siedzącą na ramieniu, ostatnim spojrzeniem żegnającą umierającego. Takie wyobrażenia człowieka z małym, symbolizującym duszę ludzikiem na ramieniu albo z niewielkim aniołem lub diabłem znaleźć możemy na dawnych obrazach, a także na rycinach ilustrujących najstarsze książki. Dawniej też powiedzenie o "duszy na ramieniu" oznaczało nie strach jako taki, tylko strach przed śmiercią, paraliżującą obawę przed utratą życia. Dusza to również odwaga - więc gdy opuszcza nas odwaga, to tak, jakby opuszczała nas dusza.

Posłuchaj

01:53 Czwórka/Pierwsze Słyszę - Ojczysty dodaj do ulubionych" - "z duszą na ramieniu" 23.05.2023.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza zwrot "z duszą na ramieniu"? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

 

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Ojczysty - dodaj do ulubionych (@ojczysty_dodaj_do_ulubionych)

***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw