"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza słowo "globalny"?

Od kilkunastu lat językoznawcy przestrzegają przed nadużywaniem przymiotnika "globalny" i przysłówka "globalnie". Słowo to przeszło z języka ekonomistów do codziennej polszczyzny i zadomowiło się w niej na dobre. Może nawet się panoszy?

Co oznacza określenie "globalny" i w jakim kontekście możemy go używać?

Foto: Shutterstock.com/Claudio Stocco

• Co łączy słowo "globalnie" z takimi określeniami, jak "całkowicie", czy "bardzo" i czy tych słów można używać zamiennie?
• Czy można powiedzieć, że coś jest "totalnie globalne"?
• Dlaczego warto poznawać tajniki języka polskiego - jakie jeszcze ciekawostki można w nim odkryć? 

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdziliśmy, co oznacza określenie "globalny".

Globalny - bo dotyczy całego globu

Jak podaje strona NCK "Ciekawostki językowe / Ojczysty – dodaj do ulubionych", określenie "globalny" właściwie rozpanoszyło się już w języku polskim na dobre. Czy słusznie? Jeśli słowo to oznacza "dotyczący całego globu; ogólnoświatowy", to wszystko w porządku.

Jeśli ma oznaczać "ogólny, całkowity, łączny", to poza specjalistycznymi tekstami z dziedziny gospodarki czy ekonomii lepiej posłużyć się słowami rodzimymi i nienadużywanymi. Zamiast "globalny spadek produkcji w województwie" lepiej więc powiedzieć: całkowity spadek, a zamiast "globalna wartość inwestycji w powiecie" lepiej użyć słów: łączna wartość.

Globalny, ale wcale nie bardzo duży

W ogóle niepoprawne jest użycie słowa "globalny" w znaczeniu "bardzo duży" czy "o bardzo dużym zasięgu", np. "globalna zbiórka odpadów wielkogabarytowych w gminie" - poprawnie będzie po prostu: zbiórka odpadów wielkogabarytowych w gminie. No, chyba że gmina w rzeczy samej podjęła się sprowadzenia odpadów wielkogabarytowych z całego świata.

Posłuchaj

01:45 _PR4_AAC 2023_08_03-07-28-52.mp3 Ojczysty - dodaj do ulubionych. Co oznacza słowo "globalny"? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

 ___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Ojczysty - dodaj do ulubionych (@ojczysty_dodaj_do_ulubionych)

***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw