"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza "siermiężny"?

W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" zdradzamy tajemnice języka polskiego. Tym razem sprawdzamy, co oznacza "siermiężny". 

W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" sprawdzamy, co oznacza "siermiężny".

Foto: shutterstock/pathdoc

• Słowo "siermiężny" w języku polskim ma wiele znaczeń. 
• Przymiotnik "siermiężny" pojawia się jako synonim wyrazu "prosty".
• Mówiąc o "siermiężnym" życiu, mamy na myśli życie proste, skromne i nieobfitujące w zbytki życie.
• Przymiotnik "siermiężny" pochodzi od rzeczownika "siermięga", a "siermięga" to nic innego jak "sukmana".
• W dawnej Polsce było to wierzchnie, męskie ubranie noszone przez chłopów.

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem zajmujemy się słowem "siermiężny". 

Jak podaje strona NCK "Ciekawostki językowe/Ojczysty-dodaj do ulubionych": mówimy o "siermiężnym" życiu, mając na myśli życie proste, skromne i nieobfitujące w zbytki. Mówimy: "siermiężna" rzeczywistość, mając na myśli przyziemną, nieszczędzącą nam trudów codzienność. W takich kontekstach przymiotnik "siermiężny" pojawia się jako synonim wyrazu "prosty". Kiedy jednak powiemy o kimś, że ma "siermiężne" maniery czy "siermiężne" obyczaje, to użyjemy tego słowa nie jako odpowiednika określenia "prosty", tylko jako synonimu słowa "prostacki".

Przymiotnik "siermiężny" pochodzi od rzeczownika "siermięga", a "siermięga" to nic innego jak "sukmana". To wierzchnie męskie ubranie noszone przez chłopów w dawnej Polsce, sięgające do kolan lub dłuższe, z długimi rękawami i rozpinane. Szyte było z grubego samodziału, ze zgrzebnego sukna wełnianego, z niebarwionego i niewybielanego lnianego płótna. "Siermięga" stała się atrybutem i symbolem prostego ludu, chłopa pracującego na roli, niewygód i trudów wiejskiego życia, ale również nieokrzesania i braku ogłady. Bliźniacza "sukmana" nie zyskała takich konotacji: Tadeusz Kościuszko - bohater z ludu - przedstawiany jest w sukmanie, a nie w siermiędze. 

Posłuchaj

01:51 CZWORKA/Pierwsze słyszę -siermiężny_ ojczysty dodaj do ulubionych 02.11.2023.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza "siermiężny? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

 

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw/pj