"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Skąd się wzięła "kutia"?

W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" zdradzamy tajemnice języka polskiego. Tym razem sprawdzamy, co oznacza słowo "kutia". Okazuje się, że nie jest to tylko nazwa świątecznego przysmaku.

W audycji "Pierwsze słyszę" sprawdzamy, co oznacza słowo "kutia".

Foto: shutterstock/ Alexandra Harashchenko.

• W audycji "Pierwsze słyszę" mówimy o ciekawostkach związanych z językiem polskim. 
• W nowym odcinku cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" sprawdzamy, skąd się wzięło słowo "kutia".
• To wschodni, słowiański i ściśle wigilijny przysmak, którego składnikami są m.in. mak i bakalie. 
• Na całej Rusi i na Kresach Wschodnich "kutia" była ściśle związana z Wigilią i świętami Bożego Narodzenia.
• Tam też "kutią", "kucją" lub "kucią" nazywano całą wieczerzę wigilijną, a także sam dzień Wigilii, określany również mianem Dnia Kucji.

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdzamy, co oznacza "kutia". 

Na stronie NCK "Ciekawostki językowe/Ojczysty - dodaj do ulubionych" można przeczytać: wschodni, słowiański i ściśle wigilijny przysmak - "kutia" - to gotowana pszenica utarta z makiem, miodem i bakaliami. Pszenicę może zastąpić kasza lub ryż, a formę "kutia" - inne postaci tej nazwy: "kucja" lub "kucia". Ostatnia forma jest właściwa gwarom i dialektom kresowym, w polszczyźnie ogólnej się nie pojawia.

Na całej Rusi i na Kresach Wschodnich "kutia" była tak ściśle związana z Wigilią i świętami Bożego Narodzenia, że "kutią", "kucją" lub "kucią" nazywano całą wieczerzę wigilijną, a także sam dzień Wigilii, określany również mianem Dnia Kucji. W niektórych rejonach słowo "kucja" jeszcze bardziej rozszerzyło znaczenie - na ogólne "wigilia, przeddzień", tak że "kucją" nazywano również wigilię Nowego Roku (czyli sylwester) i wigilię Trzech Króli. W Słowniku wileńskim czytamy, że "kucja" "jest to zabytek (obyczajowa pamiątka) dawniéjszéj przedchrześcijańskich Słowian ofiarnéj potrawy, przynoszonéj domowym duchom, a raczej cieniom zmarłych pokrewnych osób". Samo słowo wywodzi się najprawdopodobniej od greckiego kukki, kukkia "bób", co z kolei od kókkos ‘pestka, ziarno’.

Posłuchaj

01:49 CZWORKA, Pierwsze słyszę - Ojczysty dodaj do ulubionych kutia 22.12.2023..mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza słowo "kutia"? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

 

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30, zaprasza Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw/pj