Dzicy zapylacze. Tajemnice owadów, którym wiele zawdzięczamy
Ptaki gnieżdżą się nie tylko na wysokich drzewach, dla niektórych świetnym terenem do gniazdowania może być dołek w ziemi albo coś na kształt pływającej tratwy. Samce niektórych gatunków bardzo się starają budując swój dom, gdyż ich samice chętnie wybierają te najbardziej okazałe. Tak jest np. u bocianów.
04:38 czwórka ndt 14.05.2021 gniazda.mp3 Jak gniazdują bociany i czy gniazdo to bezpieczny azyl? (Najlepszy dzień tygodnia/Czwórka)
- Gniazdo służy ptakom jedynie w pierwszej części okresu lęgowego - kiedy składają jaja i wychowują pisklęta - mówi Bartosz Smyk z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. - Te pisklęta bardzo często opuszczają gniazda, zanim osiągną lotność. To są tzw. podloty - jeszcze nie latają sprawnie, a podskakują, podlatują, ale już uciekają z gniazda. Tak jest bezpieczniej. Siedzące w jednym miejscu pisklęta są bardziej narażone na niebezpieczeństwo. Jeśli drapieżnik takie gniazdo znajdzie, to cały lęg będzie zniszczony, a gdy one się rozbiegną, to jest większa szansa, że któreś przeżyje. Dla większości ptaków gniazdo użytkowane jest krótko np. jeden miesiąc. Dłużej użytkowane jest wtedy, gdy ptaki mają więcej lęgów w roku, co występuje głównie u małych ptaków - dodaje.
Sekretne życie kawki. "Ten ptak nie zna mezaliansu"
Zimowe gniazdowanie
Jest kilka gatunków ptaków, które korzystają z gniazd w okresie pozalęgowym, czasem zimą. - Wróble i mazurki budują gniazda zimą - zdradza ekspert. - Niektórzy mogą mieć wrażenie, że mają wtedy lęgi, a one po prostu chcą się osłonić przed zimnem i wiatrem - dodaje.
Te małe ptaszki znoszą różne materiały do dziupli i skrzynek lęgowych, by było im cieplej. - One tam nocują w czasie zimy. W dodatku nocują gromadnie - wyjaśnia specjalista. - W okresie lęgowym taką skrzynkę zajmuje para i młode, a zimą "pakuje" ich się tam bardzo dużo - w ciasnej grupie łatwiej przetrwać - dodaje.
Czytaj także:
Gniazdo nie tylko bocianów
Gniazda bocianów są ogromne. By je zważyć czy zmierzyć, nierzadko potrzebny jest dźwig. Te budowle są często wynikiem dziesiątek lat pracy wielu bocianich pokoleń. - Gniazdo bociana nosi takie cechy, jakby to był nowy typ gleby, której nigdzie indziej na Ziemi nie ma - podkreśla Bartosz Smyk. - W gnieździe tym występują liczne mikroorganizmy, owady, stawonogi, bogaty zespół roztoczy - wymienia.
Bocianie gniazda tworzą takie mikrosiedlisko dla wielu różnych gatunków grzybów, roślin i zwierząt. - Wróble czy mazurki chętnie wykorzystują bocianie gniazda po to, by tam się zagnieździć. Robią to nawet wtedy, gdy boćki gniazdują. Czynne gniazdo bociana jest chronione, bocian jest ptakiem dużym i wróble czy mazurki korzystają na ochronie głównego lokatora - wyjaśnia ekspert.
Gąsiorek. Maleńki ptaszek, który został rzeźnikiem
Nora zamiast gniazda
Ciekawostką jest, że są ptaki, które nie korzystają z pieczołowicie witych gniazd, a zdecydowanie wolą nory.
04:12 czwórka ndt 14.05.2021 gniazda 2.mp3 Nory lepsze od gniazd (Najlepszy dzień tygodnia/Czwórka)
- W Polsce jest ich niewiele, zaledwie cztery gatunki, najbardziej nietypowa jest kaczka - ohar, która mieszka w dolinach dużych rzek - mówi rozmówca Anny Hardej. - Ten gatunek nie kopie nor, a chętnie zajmuje nory po lisach - dodaje.
Trzy pozostałe gatunki, które gniazdują w samodzielnie wykopywanych norach, to: żołna, brzegówka i zimorodek.
Niektóre gatunki do swych gniazd przynoszą kwiaty i zioła. Bartosz Smyk wyjaśnia, że to nie ze względu na zapach, a raczej na walkę z pasożytami. - Ptaki mają słaby węch - mówi ekspert. - Stwierdzono, że jeden z gatunków ptaków jako wyściółkę do gniazda wykorzystuje niedopałki papierosów - te gniazda miały mniej pasożytów. To jednak niekoniecznie jest dobre dla ptaków, bo w niedopałkach jest nikotyna, która przy takim kontakcie może wywołać choroby u piskląt. Te dane pokazują jednak, że przy budowie gniazd liczą się nie tylko walory konstrukcyjne, kwestie wygody, ale także ochrona przed pasożytami - dodaje.
Zobacz także: Być romantykiem jak żuraw >>>
Ptasi deweloperzy
Ptasimi deweloperami są dzięcioły, które kują dziuple i potem mogą je wykorzystać inne ptaki, ssaki i owady również. - Dzięcioły budują co roku nowe dziuple. Zajmuje im to dwa-trzy tygodnie - mówi specjalista. - Ale i jedna z naszych sikor - czarnogłówka również potrafi sobie wydłubać dziuplę - dodaje.
03:20 czwórka ndt 14.05.2021 gniazda 3.mp3 Dziuple, dołki i półki - nietypowe sposoby gniazdowania (Najlepszy dzień tygodnia/Czwórka)
Mewy i ich przepis na życiowy sukces
Na ziemi, na półce albo na plaży
W Polsce występują też ptaki, które w ogóle nie budują gniazd, a składają jaja. - Takim ptakiem jest lelek - nocny gatunek, bardzo tajemniczy, trudno go zobaczyć, bo w naszym kraju jest krótko - późną wiosną przylatuje, wczesnym latem odlatuje - opowiada Bartosz Smyk. - Lelki gnieżdżą się na ziemi, nie budują gniazda. Wystarczy im lekkie zagłębienie na dnie lasu, często występują w suchych lasach sosnowych. Mają bardzo maskujące upierzenie - dodaje.
Okazuje się, że dla niektórych gatunków, do gniazdowania, świetnym miejscem są półki skalne. Korzystają z nich puchacze czy sokoły wędrowne. One wtedy też nie wiją gniazd, a ważne dla nich jest, by półka była odpowiednio duża i bezpiecznie położona, z dala od drapieżników.
Sieweczki brzeżne czy obrożne gniazdują na plaży. - Ich gniazda to niewielki dołek, wyłożony kamyczkami czy muszelkami, na nich składają jaja - mówi przedstawiciel Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. - W przypadku zagrożenia one tych gniazd nie bronią, a odbiegają od nich. Liczą, że drapieżnik nie zauważy jaj czy młodych, bo gniazdo niemal nie odróżnia się od podłoża, a i jaja są nakrapiane, tak że na piasku trudno je zauważyć.
